Ερωτική ζήλεια

   

     Η ερωτική ζήλεια, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ένα πάντρεμα πολλών και έντονων συναισθημάτων με ταυτόχρονη ή μη εκδήλωσή τους. Μια κατάσταση την οποία ενδεχομένως όλοι να την έχουμε βίωσει. Όμως για το πως το βίωσαμε και το πως το εκφράσαμε εν τέλη έχουμε αρκετές διαφοροποιήσεις από άτομο σε άτομο διότι σχετίζεται και με βασικούς  παράγοντες όπως την προσωπικότητα (αυτοεκτίμηση, το αίσθημα της αταξίας και της ασφάλειας, την εμπιστοσύνη), του συστήματος που μεγάλωσε άρα μέσω των εμπειριών του παρελθόντος (είτε σε προσωπικό είτε σε οικογενειακό επίπεδο, γονεϊκό πρότυπο για την ζήλεια), το πολιτισμικό περιβάλλον (παράγοντες που σχετίζονται με την πίστη, την αποκλειστικότητα, τις αρχές).
    Απαραίτητο επίσης χαρακτηριστικό, είναι το άτομο που βιώνει αυτά τα συναισθήματα ζήλειας να πιστεύει ή να βρίσκεται πραγματικά σε κάποιου είδους σχέση πολύ σημαντική για εκεινό με ένα άλλο άτομο και να μεταφράζει ως απειλή για την σχέση αυτή, την παρουσία κάποιου τρίτου προσώπου.
     Όταν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι απώλειας αυτής της τοσο σημαντικής και ουσιαστικής σχέσης και το άτομο με στοιχεία φαίνεται να  κινδυνεύει από κάποιο τρίτο πρόσωπο, τότε θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ενεργοποίηση ενός υγιούς μηχανισμού αντίδρασης λόγω της επικείμενης απειλής. Γεμίζει με συναισθήματα που συνυπάρχουν αρμονικά και κυρίως πρόκειται για συναισθήματα αγάπης και φόβου, άγχους απώλειας και κτητικότητας, θαυμασμού και αποκλειστικότητας. Φυσικά ρόλο στον χαρακτηρισμό υγιή, διαδραματίζει και το ποσό έντονα βιώνεται το αίσθημα της ζήλειας και πόσο έντονα εξωτερικεύεται και εάν εν τέλει δημιουργεί ή οχι σοβαρά προβλήματα στη σχέση ή/και στον ίδιο. Έτσι, σε κάποιες περιπτώσεις θα μπορούσαμε να πούμε πως όταν είναι ήπιας μορφής και το βίωμα και η εξωτερίκευση αυτού, μπορεί να λειτουργεί επικοδομητικά για μια σχέση και να ερμηνευτεί ακόμη και ως ένδειξη αγάπης, ενδιαφέροντος, κινήτρου για αλλαγές και για την εξέλιξη της σχέσης. Επίσης, συνήθως εδώ το βίωμα αναφέρεται στο ότι απειλείται ο ρόλος του ως του πιο σημαντικού ατόμου στη ζωή του ερωτικού του συντρόφου χωρίς απαραίτητα να υπάρχουν σκέψεις και συμπεριφορές αρνητικών  συναισθημάτων και έλλειψεων για την προσωπικότητά του.
    

 Τι γίνεται όμως στην παθολογική της μορφή;

    Στην περίπτωση αυτή, τα συναισθήματα που εγείρονται είναι τόσο έντονα που συνήθως φτάνουν να γίνουν καταστροφικά και για το ίδιο το άτομο και για την ερωτική του σχέση. Βλέπουμε πως υπερισχύουν συναισθήματα άγχους, θυμού, πόνου και έντονης ντροπής. Πέρα λοιπόν από το βαρύ προσωπικό κόστος, η ζήλεια μπορεί να έχει και σοβαρές διαπροσωπικές επιπτώσεις, αρα θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτός που ζηλεύει αναλαμβάνει παράλληλα και μεγάλα ρίσκα. Να χάσει ή να διώξει κάτι που θεωρεί τόσο σημαντικό για τον ίδιο και συνήθως με τρόπο παρορμητικό, αβάσιμο και υπερβολικό. Επίσης, συνήθως στην παθολογική ζήλεια, δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία, παρά μόνο υποθέσεις που ψάχνουν επικύρωση. Έτσι, βλέπουμε διαφορές με την έκφραση υγιούς ζήλιας ως προς την ένταση των συναισθηματων, ως προς την εγγυρότητα των στοιχείων για την ύπαρξη τρίτου προσώπου, ως προς το βαθμό ρίσκου και ως προς τον ρυθμό εγρήγορσης – τον υπερβολικό ρυθμό αντίδρασης του ατόμου που βιώνει την παθολογική ζήλεια.
      Υπάρχουν πολλές μελέτες της θεωρίας δεσμού μητέρας (ή βασικός τροφός) – παιδιού οι οποίες καταδεικνύουν πως όσο πιο ασφαλή δεσμό είχε σε βρεφική και παιδική ηλικία το παιδί με την μητέρα ή τον βασικό του τροφό, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει για να αναπτύξει θετικούς συναισθηματικούς δεσμούς στο μέλλον και το αντίστροφο.
      Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως επειδή μπορεί να υπήρξα ένα παιδί με ασυνεπή στάση από τους γονείς, χωρίς συναισθηματική ανταπόκριση ή κακοποιητική στάση, είναι βέβαιο ότι θα έχω παθολογικές αντιδράσεις ζήλειας στην ενήλικη ζωή μου ούτε και ότι αν πραγματικά έχω δείγματα παθολογικής ζήλειας, δεν θα μπορώ να αλλάξω την παρούσα κατάσταση διότι πέρα από το πως μεγάλωσα και πως πιστεύω ότι είμαι ως άνθρωπος, μπορούμε να εστιάσουμε και στο τι αλληλεπιδράσεις έχω με το περιβάλλον στο οποίο ζω και κινούμαι και πως σχετίζομαι με αυτό και με τους άλλους. Σε όλη μας την ζωή εξάλλου εξελισσόμαστε, αλλάζουμε, υπάρχουμε.
     Για να υπάρξει λοιπόν μια ολοκληρωμένη επιθυμητή αλλαγή σε θεραπευτικό πλαίσιο, τα πρώτα βήματα είναι η διαδικασία αποδοχής των αρνητικών αυτών συναισθημάτων και αντιδράσεων και η παρατήρηση της διαδικασίας ενεργοποίησης του κάθε συστήματος ζήλειας σε κάθε ζευγάρι ξεχωριστά. Ακολούθως, η κατανόηση και η αποκάλυψη του πως επιτυγχάνουν την διατήρηση και διαιώνιση του μοτίβου αυτού μέσα από τις λύσεις που δοκιμάζουν οι δύο σύντροφοι. Πως δηλαδή καταφέρνουν να εδραιώσουν ένα παιχνίδι φαύλου κύκλου, χωρίς τέλος. Παράλληλα θεραπευτικά πραγματοποιούνται αλλαγές ούτως ώστε να μπορούν να αντέξουν πλέον τα άβολα συναισθήματα, να εντοπίσουν νέες μεθόδους για το πως μπορούν οι ίδιοι να έχουν μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα σε καταστάσεις, πως να μπορούν να αναπτύξουν ένα θετικό μοντέλο του άλλου το οποίο πλέον να βασίζεται σε μια στάση εμπιστοσύνης και τέλος πως να χτίζουν υγιείς δεσμούς με την παρουσία και της αβεβαιότητας. Φυσικά, μπορεί να χρειάζεται  η παρουσία και των δύο ή να είναι αρκετή η παρουσία μόνο του ενός, για να μπορεί να επιλυθεί ή να διακοπεί μια συμπεριφορά παθολογικής ερωτικής ζήλειας. Όμως το βέβαιο είναι, όπως και σε όλες τις θεραπευτικές σχέσεις, πως απαιτεί δέσμευση στον εαυτό και προσπάθεια για το επιθυμητό αποτέλεσμα.

    Τέλος, έχουμε πάντα στο νου μας, πως η ζήλεια αυτή μπορεί να είναι μια ένδειξη ή ένα “πέρασμα” για να μπορέσουν να αναδυθούν και αντιμετωπιστούν βαθύτερα θέματα του ζευγαριού.

Μα πολύ αγάπη & σεβασμό,

Μαρία Γαΐδαρτζή.