Συνέντευξη: Τάνια Μασιά

Ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, η Τάνια εργάζεται τα τελευταία χρόνια στο Hope for Children, στο Σπίτι του Παιδιού. Δουλεύει κατά κύριο λόγο με παιδιά, οικογένειες και ζευγάρια, τόσο συμβουλευτικά όσο και ψυχοθεραπευτικά. Καινούργια μαμά, δεν θα μπορούσε να μη βιώσει σε αυτόν της τον ρόλο τη μαγική ενσυναίσθηση, ως άλλο ενέσιμο ένστικτο και μεγεθυντικό φακό. Μια ενσυναίσθηση, που έως σήμερα η ίδια απέφευγε στη δουλειά της, στην Συστημική Ψυχοθεραπεία που ασκεί, προτιμώντας τις συνειδητές αποστάσεις και τα όρια. Η καθημερινότητα της Τάνιας είναι μάλλον πολύ διαφορετική από τη δική σου, τη δική μου… Οι δράστες σεξουαλικής κακοποίησης είναι, ναι, ανάμεσά μας. «Φυσιολογικοί άνθρωποι» και φαινομενικά «καλά παιδιά»! Και η Τάνια δουλεύει μαζί με θύματα-παιδιά κάθε ηλικίας. Τελικά ποιος ο ρόλος ενός ψυχοθεραπευτή και πώς μπορούμε να αυτοβοηθηθούμε; Εξηγούνται πάντα όλα; Ή όπως μου αρέσει να λέω: «όλα είναι γύρω-γύρω»!

συνέντευξη στη Φοίβη Σιταρά

Τάνια, πες μου τι ακριβώς κάνεις στο Σπίτι του Παιδιού

Στο Σπίτι του Παιδιού είμαι Συντονίστρια, με καθήκοντα περισσότερο διοικητικής φύσεως. Συντονίζω, δηλαδή, τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για να δούμε πώς θα κάνουμε το πλάνο διαχείρισης του παιδιού που έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά.

Η εργασιακή σου πείρα κι επαφή με τον χώρο της ψυχολογίας-ψυχοθεραπείας ξεκίνησε πριν μια 10ετία…

Ναι, η προηγούμενη εμπειρία μου αφορά στην συμπτωματολογία άγχους, κατάθλιψης κι άλλων κλινικών εικόνων, με τη χρήση θεραπευτικών παρεμβάσεων στήριξης κι ενδυνάμωσης. Στο Hope for Children ξεκίνησα πριν 4 χρόνια ως λειτουργός ασυνόδευτων παιδιών και πριν 2 χρόνια μεταφέρθηκα, ως Συντονίστρια, στο Σπίτι του Παιδιού.

Πάμε λοιπόν στο Σπίτι του Παιδιού, τι είναι και γιατί/πώς δημιουργήθηκε

Στην Κύπρο είναι εμπνευσμένο από το Barnahus της Ισλανδίας, εξού
στα Ισλανδικά “Barnahus” σημαίνει «Σπίτι του Παιδιού». Ξεκίνησε στην Ευρώπη από μια ιδέα που υπήρχε ήδη από το ’85 στην Αμερική, τα National Children Advocacy Centers (NCAC), που έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα για παιδιά κι οικογένειες που ζουν κάτω από οποιασδήποτε μορφής βία. Το ’94 ξεκίνησε το πρώτο Σπίτι και στην Ισλανδία. Μέχρι πρότινος, όταν ένα παιδί κακοποιούνταν σεξουαλικά, έπρεπε να περάσει από πάρα πολλές υπηρεσίες. Δηλαδή, αν θα έπρεπε να γίνει ιατροδικαστική εξέταση, έπρεπε να πάει στο Μακάρειο Νοσοκομείο. Αν θα έπρεπε να περάσει από ψυχολογική αξιολόγηση, θα περνούσε από τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. Έπρεπε να το δει κοινωνικός λειτουργός; Θα πήγαινε στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Έπρεπε να το καταγγείλεις…

Συνεπώς έχουμε μια Ομπρέλα Υπηρεσιών…

Ακριβώς.  

Τη διαχείριση του Σπιτιού ποιος την έχει αναλάβει;

Η διαχείριση και λειτουργία του Σπιτιού του Παιδιού (ΣτΠ)  έχουν ανατεθεί στον διεθνή, ανθρωπιστικό κι ανεξάρτητο Οργανισμό “Hope For Children” CRC Policy Center, μετά την παραχώρηση κρατικής ενίσχυσης από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στις 8/8/2016, στο πλαίσιο προκήρυξης του Σχεδίου Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας. Τη συνολική επίβλεψη του ΣτΠ έχουν οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας σε συνεργασία με συναρμόδιες Υπηρεσίες.

Φιλοξενείτε και παιδιά ή όχι; Λειτουργεί και ως ξενώνας;

Όχι. Παραπέμπει ίσως, επειδή λέγεται «Σπίτι», αλλά όχι. Είναι καθαρά συστέγαση υπηρεσιών. Στην ουσία η Αστυνομία, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, οι Ιατρικές Υπηρεσίες και η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας βρίσκονται κάτω από την ίδια στέγη. Ο οργανισμός που με εργοδοτεί είναι το Hope for Children CRC Policy.

Φαίνεται να υπάρχει αύξηση στη ροή των αναφορών για σεξουαλικώς κακοποιημένα παιδιά

Ξεκινήσατε τον Γενάρη του ’18;

Ξεκινήσαμε πιλοτικά τον Σεπτέμβριο του ’17. Μετακομίσαμε στις κτιριακές εγκαταστάσεις του Σπιτιού του Παιδιού στις 2 Απριλίου [σ.σ. του 2018] και σε όλες τις επαρχίες λειτουργούμε από 1^η Σεπτεμβρίου [σ.σ. του 2018].

Ως ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια αναλαμβάνεις να δεις τα παιδιά που έρχονται στο Κέντρο;

Ναι, πέραν του εποπτικού και διοικητικού μου ρόλου, βλέπω θεραπευτικά και κάποιες οικογένειες, στο πλαίσιο στήριξης.

Έχεις κάποια εικόνα για το πόσα παιδιά έχουν ήδη περάσει από το Σπίτι;

Σίγουρα φαίνεται να υπάρχει μια αύξηση στη ροή των αναφορών που αφορούν διάφορες μορφές σεξουαλικής κακοποίησης. Ίσως γιατί ακριβώς γνωρίζουν τώρα οι οικογένειες πως υπάρχει το Σπίτι του Παιδιού και ξέρουν πως αν απευθυνθούν και καταγγείλουν κάτι τέτοιο, θα λάβει άμεση διαχείριση. Είμαστε μια ομάδα από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς που ανταποκρινόμαστε άμεσα. Αυτή είναι η δουλειά μας!

Βλέπεις να υπάρχει κάποιο μοτίβο όσον αφορά την εθνικότητα του παιδιού ή του δράστη;

Τα στατιστικά δείχνουν ότι η εθνικότητα δεν φαίνεται να είναι συνδεδεμένη με το προφίλ του δράστη ή του θύματος.

Ούτε ηλικιακά υπάρχει μια επανάληψη;

Ούτε ηλικιακά. Να πούμε ότι η κακοποίηση μπορεί να συμβαίνει σε παιδιά σε ηλικίες μικρές, αλλά και μεταξύ παιδιών επίσης, το συναντάμε. Δηλαδή είναι μία η κακοποίηση από Ενήλικα σε Ανήλικο, αλλά πολλές κακοποιήσεις συναντάμε και μεταξύ Εφήβων σε μη συναινετικές, στην ουσία, πράξεις. Θεωρούνται σεξουαλική κακοποίηση και πάλι.

Τα στατιστικά δείχνουν ότι η καταγωγή δεν φαίνεται να είναι συνδεδεμένη με το προφίλ του δράστη ή του θύματος

Υπάρχει κάποιο μοτίβο όσον αφορά μονογονεϊκές οικογένειες; Παίζει ίσως κάποιον εντονότερο ρόλο η απουσία του ενός από τους δύο γονείς;

Θα τολμήσω να απαντήσω εμπειρικά, γιατί είναι πολύ νωρίς για να μιλάμε για προφίλ οικογένειας: Μέχρι τώρα, οι παραπομπές που φτάνουν σε εμάς, φαίνεται να έχουν μια συννοσηρότητα. Δηλαδή συχνά παρουσιάζουν και μια άλλου είδους βία ή μια παραμέληση συναισθηματική. Με αυτή την έννοια, θα τολμήσω να πω ότι η σεξουαλική βία παρατηρείται ως ένα από τα προβλήματα και όχι αποκλειστικά και μόνο. Όμως αυτό δεν αφορά όλες τις περιπτώσεις. Υπάρχουν περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης που το περιστατικό έγινε μία φορά από έναν άγνωστο. Υπάρχουν και άλλες, ενδοοικογενειακές, στις οποίες η βία είναι μέσα στο σπίτι και ο δράστης είναι πολύ κοντινό πρόσωπο.

Από τις αστυνομικές/δικαστικές σειρές που παρακολουθώ -για τη δημιουργία των οποίων συμμετέχουν ψυχολόγοι- φαίνεται ότι στις περισσότερες περιπτώσεις απαγωγής ή κακοποίησης, ο δράστης προέρχεται από το στενό οικογενειακό περιβάλλον!

Ναι. Έρευνες και στην Κύπρο (η ευρωπαϊκή καμπάνια) έχουν δείξει ότι πράγματι 1 στα 5 παιδιά κακοποιούνται σεξουαλικά και το 85% των δραστών είναι πρόσωπο εμπιστοσύνης, σύμφωνα με έρευνα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Είτε αυτό είναι γονέας, είτε παππούς-γιαγιά, θείος-θεία, νονά, δάσκαλος!

Δάσκαλος, αλήθεια?!

Ναι, τίθενται και τέτοια θέματα. Δηλαδή άτομα εμπιστοσύνης. Άτομα, τα οποία έχουν μια επιρροή. Ξέρεις τι; Η κακοποιητική σχέση δεν είναι ποτέ μόνο κακοποιητική!

Αλλά;

Μερικές φορές παρεξηγείται αυτό. Αλλά συχνά ένας κακοποιητής δεν θα περιγραφεί από το παιδί μόνο με αρνητικά σχόλια!

Χα!

Δεν τον μισούν.

Τους κάνει δώρα; Τα μαθαίνει πράγματα; Είναι εκεί σαν παρουσία;

Ναι, αυτό είναι το grooming που αναφέρεται. Με σκοπό την σεξουαλική αποπλάνηση του παιδιού. Εγώ θα τολμήσω να το πάω ένα βήμα παραπέρα και θα πω ότι δεν υπάρχει απαραίτητα πάντα σεξουαλική πρόθεση στην αποπλάνηση. Με την έννοια ότι συνυπάρχουν πράγματα. Κανένας δεν είναι μόνο κακός. Και κανένας δεν είναι μόνο καλός. Και καμία σχέση δεν έχει μόνο καλά ή κακά στοιχεία. Εξού και διατηρούνται πολλές φορές αυτές οι σχέσεις. Όχι μόνο από φόβο (φοβάμαι να το πω) ή ενοχές (νιώθω άσχημα να το πω), αλλά κι επειδή δυστυχώς μέσα από αυτή τη σχέση κάτι κερδίζουν τα άτομα. Ακόμη και τα παιδιά.

Πως «δουλεύει» αυτό;

Αν ο γονιός κακοποιεί το παιδί, είναι ο γονιός που παράλληλα φροντίζει το παιδί. Οπόταν, όταν υφίσταται σεξουαλική κακοποίηση από άτομο εμπιστοσύνης, αυτό προκαλεί αμφιθυμία.

Τα παιδιά δεν είναι σε θέση, διαισθητικά, να καταλάβουν πότε κάτι πάει λάθος ή πότε αυτό που εισπράττουν θα έπρεπε να είναι αλλιώς;

Το θεωρώ πάρα πολύ δύσκολο. Φαντάσου για πόσες βίαιες ερωτικές σχέσεις έχεις ακούσει. Δεν μπορείς απαραίτητα να κρίνεις αν είναι σωστό ή λάθος, αν αυτή η αγάπη είναι καλή ή όχι. Υπάρχει μια δυσκολία όταν τη βιώνεις. Στο βίωμα είναι το πρόβλημα, όχι όταν κάθεσαι απέξω και κοιτάς μέσα. Αλλά για να σου απαντήσω, θα έλεγα ότι εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού αλλά και ποιο είναι το άτομο που το κακοποιεί, ο ρόλος του.

Οι παραπομπές που φτάνουν σε εμάς παρουσιάζουν και μια άλλου είδους βία ή μια παραμέληση συναισθηματική

Πόσο εύκολο είναι σε μια οικογένεια να γίνει αντιληπτό ότι το παιδί έχει κακοποιηθεί σεξουαλικώς; Συνήθως -και πάλι με αναφορά σε σειρές που βλέπω- η μητέρα θα δηλώσει άγνοια! Μήπως δεν θέλουμε να ξέρουμε;;

Νομίζω ισχύουν και τα δύο που λες. Κι άλλα τόσα. Υπάρχουν μαμάδες -χωρίς να σημαίνει ότι πάντα ο πατριός ή ο πατέρας είναι ο δράστης- που δεν έχουν καταλάβει τίποτα, γιατί ίσως είναι απασχολημένες με άλλα προβλήματα ή με τη φροντίδα του σπιτιού ή γιατί δεν έχουν το μορφωτικό/κοινωνικό επίπεδο να αντιληφθούν κάποια πράγματα σε σχέση με την οριοθέτηση. Μπορεί όμως και να μη θέλουν να το παραδεχτούν. Είναι δύσκολο να δεχτείς ότι ένας άνθρωπος που αγαπάς και που εσύ έχεις δεχτεί να είναι μαζί σου και να μεγαλώνει με τα παιδιά σου κλπ., θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο. Αυτό που κατά βάση παρατηρείται στις περισσότερες οικογένειες είναι είτε πολύ κλειστά είτε πολύ ανοιχτά όρια, όχι ευελιξία. Δεν υπάρχει το «άλλοτε κλειστά» – «άλλοτε ανοιχτά» που έχουμε ανάγκη όλοι. Δεν θέλω να ακουστεί και στερεοτυπικό, βέβαια, αλλά αυτές οι οικογένειες  φαίνεται να παρουσιάζουν συχνά θέματα σε σχέση με την οριοθέτηση.

Υπάρχουν καμπανάκια, ενδείξεις σεξουαλικής κακοποίησης σε ένα παιδί;

Είναι μια σειρά από «συμπτώματα» που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος, είτε εκπαιδευτικός, είτε φίλος κλπ.. Σεξουαλικοποιημένες συμπεριφορές που μπορεί να έχει το παιδί, λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί και δεν συνάδει με την ηλικία του ή εικόνα, σκίτσα, ζωγραφιές, χειρονομίες… Παρατηρείς τι κάνει όταν παίζει με τις κούκλες… Διάφορα. Αυτά τα χρησιμοποιούμε και για σκοπούς αξιολόγησης. Αυτά είναι τα πιο διαδεδομένα. Αλλά υπάρχουν και «συμπτώματα» που έρχονται μεταμορφωμένα και που μπορεί να είναι ψυχοσωματικά. Εξαρτάται πάντα από την ηλικία. Σε έφηβους θα δούμε διαφορετικά «συμπτώματα».

Τα παιδιά, όμως, και ειδικά οι έφηβοι έχουν την τάση να εξερευνούν, να πειραματίζονται με το σώμα τους…

Η αλήθεια είναι ότι έχουμε πάρα πολλά τέτοια περιστατικά, δηλαδή παραπομπές που αφορούν μια φυσιολογική δραστηριότητα των παιδιών σε σχέση με σεξουαλικούς πειραματισμούς και συνήθως, στα μικρότερα παιδιά βέβαια. Υπάρχει φυσιολογική περιέργεια, στην οποία αναφέρεσαι. Φυσικά. Και στην εφηβεία παρατηρείται, με τις αλλαγές του σώματος, αλλά βέβαια είναι πιο διστακτικά. Ενώ στα μικρά παιδάκια -νηπιαγωγείου, που από εκεί έρχονται οι περισσότερες αναφορές- πολύ πιθανόν να ακουμπήσουν τα γεννητικά όργανα το ένα του άλλου… Χρειάζεται αξιολόγηση σε συνδυασμό με άλλη συμπτωματολογία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, πάντως, φαίνεται ότι ναι, ήταν μάλλον κάτι το φυσιολογικό. Αλλά μπορεί και να προκύψει ότι αυτό το παιδί συμπεριφέρεται με κάποιον τρόπο γιατί κάπου αλλού εκτίθεται. Είτε αυτό είναι πορνογραφικό υλικό…

Όταν σου έρχεται ένα τέτοιο παιδί για το οποίο καταλαβαίνεις ότι πάει να εκδηλωθεί κάτι αλλά όχι ακόμη, υπάρχει πρόληψη;

Προληπτικά σίγουρα μπορούν να ληφθούν κάποια μέτρα, αλλά στην σεξουαλική κακοποίηση το μόνο που μπορούμε να κάνουμε και το κάνουμε, είναι τα θέματα ψυχοεκπαίδευσης. Πάμε πάλι στα όρια. Αν το παιδί δεν οριοθετεί καν το σώμα του και δεν αντιλαμβάνεται και τα όρια των άλλων -δηλαδή επεμβαίνει με τρόπο που μπορεί να είναι απειλητικός και για τα άλλα παιδιά-, τότε αυτό που γίνεται είναι να μάθει λιγάκι για το σώμα του, πώς μπορεί να το προστατεύει, ότι έχει δικαίωμα να το προστατεύει… Θα έλεγε κανείς ότι μια έφηβη ξέρει πώς να προστατεύσει το σώμα της. Δεν ισχύει όμως πάντα αυτό. Και κυρίως στους έφηβους παρατηρείται το «αν πω όχι, θα σταματήσουν να με αγαπάνε».

Ή «να με κάνουν παρέα»… Αυτό ισχύει έντονα και στην ενήλικη ζωή. «Αν δεν πάω για καφέ 1, 2 φορές, δεν θα με ξανακαλέσουν».

Αυτό, εγώ θα έλεγα ότι είναι κεντρικός άξονας που δημιουργεί πολλά προβλήματα στη ζωή μας. Προβλήματα άγχους, προβλήματα κατάθλιψης. Τέτοιου είδους συμπτωματολογία και σε ενήλικες, θεωρώ ότι πηγάζουν από την τάση μας να θέλουμε να ικανοποιήσουμε τους άλλους, λέγοντας πάντα «ναι». Κι αυτό βέβαια δεν είναι απαραίτητα μια συνειδητή διαδικασία.

1 στα 5 παιδιά κακοποιείται σεξουαλικώς και το 85% των δραστών είναι πρόσωπο εμπιστοσύνης

Παρατηρώ ανωριμότητα σε πολλά νέα ζευγάρια. Παντρεύονται σε μικρή ηλικία, τεκνοποιούν πολύ γρήγορα χωρίς να έχουν ζήσει μεταξύ τους πράγματα και χωρίς να έχουν μάθει καλά-καλά ο ένας τον άλλο. Είναι μια δοκιμασία…

Ναι, μιλάς μάλλον για μια ηλικιακή ανωριμότητα κιόλας, έτσι; Δεν μπορώ να απαντήσω αν οι οικογένειες στην Κύπρο μπορούν να χαρακτηριστούν ως ανώριμες ή ώριμες, θα μπορούσα όμως να πω ότι είναι αρκετά συνδεδεμένες έως και συγχωνευμένες πολλές φορές. Αυτά μπορεί να έχουν να κάνουν με την ανωριμότητα, με την έννοια του ότι ο ένας εξαρτάται και λίγο από τον άλλο. Και αυτό, ναι, θα έλεγα ότι μπορεί να προκαλέσει πάρα πολλά προβλήματα. Οι συγχωνευμένες σχέσεις και πάλι έχουν πρόβλημα οριοθέτησης! Και σε ό,τι λέμε, εκεί θα καταλήγουμε. Και η οριοθέτηση ως κάτι πιο γενικό. Ακόμη και στις οικογενειακές, σε αυτό το πλαίσιο. Εγώ θα έλεγα πως είναι το πώς πλαισιώνει και αποφασίζει το ζευγάρι για την οικογένειά του: ποια είναι η πυρηνική του οικογένεια, ποια η ευρύτερη, πώς μπαινοβγαίνουν μέλη της οικογένειας, ποιος παίρνει τις αποφάσεις…

Η κλειστή κοινωνία λειτουργεί λιγάκι σαν θερμοκήπιο. Το «να μην το πούμε, να μην ακουστεί, να μη μας χαρακτηρίσουν»…

Ναι. Κοίτα, η σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει σε όλο τον κόσμο. Ίσως εδώ να είναι πιο εύκολο να το συναντήσεις. Και ιδίως παλιότερα, με περιστατικά που δεν έφταναν στα αυτιά μας. Είχαμε περιπτώσεις που αναφέρονταν σε γειτονικά πρόσωπα. Άκουσα πρόσφατα ότι θήλαζαν οι γυναίκες βρέφη γειτόνισσας. Γιατί η μητέρα δεν μπορούσε, ναι. Κι αυτό μερικά χρόνια πίσω, όχι τόσο παλιά. Οπότε για να το συνδέσω με αυτό που λες: Κλειστή Κοινωνία σημαίνει Στενές Σχέσεις.

• 

• 

• 

• 

Πως κι αποφάσισες να γίνεις ψυχοθεραπεύτρια;

Όταν ήμουν μικρή, ήθελα να γίνω αστροναύτης. Αγαπούσα το φεγγάρι, εξού και την κόρη μου την έχω βγάλει Σελήνα. Έπεισα και την καλύτερή μου φίλη να γίνουμε και οι δύο αστροναύτες. Στην Ε’ Δημοτικού ήρθε και μου είπε ότι για να γίνουμε αστροναύτες, πρέπει να είμαστε καλές στα Μαθηματικά. Που δεν ήμασταν! Οπότε είπα έτσι απλά: «Δεν πειράζει, ας μην γίνω αστροναύτης, θα γίνω ψυχολόγος». Τι ωραία χρόνια, δεν δούλευε το ένα, πήγαινες στο άλλο! (γέλια) Στην πορεία, έλεγα ότι θέλω να γίνω ψυχολόγος γιατί θέλω να γίνω καλή μαμά. Θεωρώ ότι οι προθέσεις μας, τα κίνητρά μας, αλλά ακόμη και το τι θέλουμε να κάνουμε στη ζωή μας, αλλάζουν συνέχεια. Νομίζω σήμερα, ο λόγος που κάνω αυτή τη δουλειά, είναι και γιατί έχω εκπαιδευτεί πάρα πολύ και τόση εκπαίδευση πού να την αφήσω να πάει, αλλά και γιατί έχει γίνει κομμάτι μου. Είναι αυτό που ξέρω να κάνω καλά. Είναι πολύ δημιουργική δουλειά, θεωρώ, το να μιλάς με έναν άνθρωπο ή με μια ομάδα ανθρώπων και ταυτόχρονα να σκέφτεσαι πάνω σε αυτά που ακούς και οι άνθρωποι να σκέφτονται πάνω σε αυτά που σκέφτεσαι… Ένα άλλο επίπεδο.

Διάδραση κι ενέργεια…

Ναι. Μια πολύ δημιουργική δουλειά που συνεχώς γεννά ιδέες.

Σα να παίρνεις συνέντευξη!

(γελά)

Η τάση μας να θέλουμε να ικανοποιήσουμε τους άλλους, λέγοντας πάντα «ναι», δημιουργεί (και ενήλικα) προβλήματα

Υπάρχει διακοπτάκι; Ή είσαι μονίμως ψυχολόγος;

Όχι, πλέον δεν είμαι πάντα ψυχολόγος και πάντα ψυχοθεραπεύτρια. Είμαι πολλά πράγματα. Μικρότερη νόμιζα ότι η ψυχολόγος πρέπει να είναι τέρας ηρεμίας και ισορροπίας. Όχι! Κι αν κάποιος πει ότι επειδή είναι ψυχολόγος είναι μονίμως ήρεμος και ευτυχισμένος, σόρρυ, αλλά αυτά είναι μπούρδες. Εγώ δεν επεδίωκα ποτέ την απόλυτη ισορροπία στη ζωή μου. Μ’αρέσουν οι εντάσεις, και στην προσωπική μου ζωή έχω εντάσεις. Έχω πλούσια, σε συναισθήματα, ζωή. Θεωρώ τα συναισθήματα γνήσια και δεν θεωρώ καλή πρακτική το να τα καταπιέζουμε. Ειρηνοποιός δεν υπήρξα ποτέ. Αλλά ούτε και πολεμόχαρη. Οι συγκρούσεις είναι καλοδεχούμενες όταν είναι διαφωνίες που θα μας φτάσουν σε ένα επόμενο στάδιο.

Συχνά οι ψυχολόγοι-ψυχοθεραπευτές συμβουλεύουν πράγματα, τα οποία στο χαρτί μοιάζουν ιδανικά και λύση, όμως δεν εφαρμόζονται ή δεν δουλεύουν πάντα

Θα ακουστεί λίγο καυστικό, αλλά τις συμβουλές που μοιράζουν όλοι αυτοί οι ειδικοί, δεν ξέρω πού ακριβώς τις έχουν βρει! Είχα προβληματιστεί πολύ πάνω σε αυτό: Ποιο πανεπιστήμιο μας έχει διδάξει τις Συμβουλές; Κανένα! Τα πανεπιστήμια σου διδάσκουν κάποιες βασικές θεωρίες τις οποίες θα πάρεις και σε σχέση με τον άνθρωπο που έχεις μπροστά σου θα δεις τι δουλεύει και τι όχι. Το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, καθένας, είναι πολύ υποκειμενικό. Και δεν υπάρχει μόνο ένα σωστό. Δεν τολμώ να δώσω συμβουλές εκτός κι αν… μου το ζητήσουν.

Νομίζω οι συμβουλές είναι απλώς το πετραδάκι που θα χτυπήσει το τζάμι… Μετά είναι δική σου δουλειά -του καθενός μας, ατομικά- να πάρεις το πετραδάκι και να το εξηγήσεις. Εσύ. Για σένα.

Ναι. Αν σου πω κάτι, θα σε ρωτήσω μετά: «Πώς σου ακούγεται αυτό». Κι αν μου πεις «δεν μου κάνει», θα σου πω «μην το κρατήσεις, πάμε παρακάτω». Ο Άνθρωπος είναι ο μόνος που έχει πρόσβαση στον Εαυτό του. Ο Άνθρωπος φιλτράρει, ο Άνθρωπος ερμηνεύει.

Κλειστή Κοινωνία σημαίνει Στενές Σχέσεις

Έχεις ακούσει ή ασχοληθεί με κάποιο περιστατικό και να σε έχει σοκάρει;

Ναι. Πολλά. Και κάθε φορά με εντυπωσιάζει λίγο η κάθε ιστορία. Γιατί ιστορίες ακούω εγώ. Αυτή είναι η δουλειά μου. Έχω ιστορίες που έχω κρατήσει. Κάποιες με είχαν επηρεάσει. Υπήρξαν βράδια που δυσκολεύτηκα να κοιμηθώ… Όσο πιο δύσκολη μια ιστορία, πολλές φορές τόσο πιο «γοητευτική»… μπορεί να σε συνεπάρει.

Πως κλείνεις έξω όλες αυτές τις ιστορίες που ακούς; Ώστε να επιστρέφεις σπίτι Εσύ, ατόφια;

Φροντίζω τον εαυτό μου. Μπορεί να βγω με τις φίλες μου. Μπορεί να διαβάσω ένα βιβλίο. Έχω τους συναδέλφους μου, με τους οποίους μιλάω. Έχω μια πολύ καλή εποπτική ομάδα. Ανθρώπους θέλουμε, σχέσεις, και τον εαυτό μας.

Δεν επεδίωκα ποτέ την απόλυτη ισορροπία στη ζωή μου. Μ’αρέσουν οι εντάσεις!

Ποια είναι η δική σου ψυχοθεραπεία, λοιπόν; Μπορεί να είναι το παγωτό ή το binge watching!

Σίγουρα είμαι των γλυκών! Σε περιόδους μεγαλύτερου άγχους, με βλέπω ότι τρώω περισσότερα γλυκά. Έκανα πρόσφατα μια πολύ μεγάλη ανακάλυψη, σαν αυτοπαρατήρηση! Συνειδητοποίησα ότι όποτε θύμωνα, έπαιρνα κάποιες αποφάσεις τις οποίες νόμιζα για φορτισμένες επειδή τις πήρα θυμωμένη. Μετά κατάλαβα ότι όταν είμαι θυμωμένη, είμαι πιο κοντά στον εαυτό μου, στις προσωπικές μου ανάγκες! Είδα ότι πράγματα που αποφάσισα «εν βρασμώ», ήταν πράγματα που είχα ανάγκη γενικότερα και είχα καταστείλει. Κι άρχισα να καλοδέχομαι τον εαυτό μου.

Κρατάς επαφή με ασθενείς σου;

Όχι, δεν κρατάω.

Δεν κάνει ή δεν θέλεις;

Δεν έχω τέτοια ανάγκη. Κι έχω την εντύπωση πως ούτε αυτοί. Η θεραπευτική σχέση για να υπάρχει, πρέπει να ζητάει κάτι αυτός που έρχεται, από αυτή τη σχέση.

Άρα έχει αρχή και τέλος.

Ναι. Ναι, ναι. Σκοπός της θεραπείας είναι να αντιληφθεί το άτομο ότι δεν είμαι εγώ ο ειδικός, αλλά ο ίδιος, ο ειδικός του εαυτού του. Είμαι ειδικός στη Συζήτηση. Και μπορώ να σε βοηθήσω να γράψεις μια διαφορετική ιστορία του εαυτού σου. Δουλειά μου είναι να καθοδηγώ τη συζήτηση. Όλα τα άλλα που λένε για τους ψυχολόγους, τα θεωρώ υπερτιμημένα. Δεν λέω ότι είναι λίγο αυτό που κάνουμε! Το να είσαι δεξιοτέχνης στη συζήτηση.

Από την πλευρά του δράστη, τι γίνεται; Υπάρχει πρόνοια για δική του θεραπεία ή τον πετάμε στη φυλακή και τελείωσε;

Αυτό που βλέπουμε συχνά είναι, στα δικαστήρια να μπαίνουν ποινές οι οποίες δεν εμπλέκουν και κάτι άλλο. Για παράδειγμα, στο εξωτερικό, οι ποινές εμπεριέχουν υποχρεωτικές θεραπείες. Εδώ δεν το συναντάμε συχνά. Η τιμωρία σού μαθαίνει τι να μην κάνεις. Πως όμως θα μάθεις το τι να κάνεις όταν βγεις;! Καλό θα ήταν, λοιπόν, να υπάρξουν προτάσεις αποκατάστασης κι επανένταξης των θυτών.

Ο Άνθρωπος είναι ο μόνος που έχει πρόσβαση στον Εαυτό του

Τώρα που έγινες κι εσύ μάνα, βλέπεις λιγάκι διαφορετικά τη ζωή σου, βλέπεις ίσως με μεγαλύτερη αγάπη τα παιδιά που αναλαμβάνεις;

Καλή ερώτηση! Με προβληματίζεις. (σκέψη) Νομίζω πως δεν έχω ακόμη δει ιδιαίτερη τη διαφορά στον τρόπο δουλειάς μου, από την άλλη αποκλείω το ενδεχόμενο να μην επηρεάσει τη δουλειά μου το γεγονός ότι έχω παιδί! Η δική θεωρία λέει ότι τα πάντα είναι συνδεδεμένα με όλα. Έχω εντοπίσει σε 1-2 περιπτώσεις εντονότερη ευαισθησία με την έννοια της…

Της σύνδεσης;

Ναι, ναι. Ίσως με την έννοια της ενσυναίσθησης. Που είναι μια αξία που δεν έχω ως απαραίτητη και πολύτιμη. Δεν θεωρώ ότι χρειάζεται η ενσυναίσθηση για να επικοινωνήσω με έναν άνθρωπο. Τώρα νομίζω ότι έχω αποκτήσει παραπάνω ενσυναίσθηση και με την έννοια της ευαισθησίας.

Παίζει ρόλο η ηλικία του ψυχοθεραπευτή;

Ναι! Όχι γιατί έχω γίνει καλύτερη στη δουλειά μου. Είμαι πιο ήρεμη. Μέσα μου. Και θέλει δουλειά το να είσαι ουδέτερος και να καταλάβεις ότι αυτό που ίσως νομίζεις ότι θα βοηθήσει τον άλλο, μπορεί και να μην είναι έτσι.

Θα πήγαινες σε ψυχοθεραπευτή;!

Έχω πάει, έχω πάει! Μικρή πήγαινα. Ήμουν ζωηρό κορίτσι εγώ! (γέλια) Έχω πολλές εμπειρίες από ψυχολόγους, και καλές και όχι τόσο καλές. Κακό δεν μπορούν να σου κάνουν οι ψυχολόγοι… Πόσο κακό μπορεί να σου κάνει μια συζήτηση;

Όταν είμαι θυμωμένη, είμαι πιο κοντά στον εαυτό μου

Έχεις κάποιο αγαπημένο μότο; Κάποιο δικό σου safe word;!

Α, μ’αρέσει πολύ αυτό το safe word! Ναι. (σκέψη) Ξέρεις τι; Τώρα τελευταία -και βλέποντας πώς έχουν διαμορφωθεί οι σχέσεις μου και με έναν τρόπο που είναι πιο καρμικός-, έχω καταφέρει να βρω πώς πρέπει να έχω κάποιες σχέσεις με ανθρώπους ώστε κι εγώ να είμαι καλά, κι αυτοί να είναι καλά, έχω δει ότι μπορεί κάποιος να μην χρειάζεται να έχουμε σχέση, ή πόσο κοντά ή πόσο μακριά χρειάζεται να είμαι. Νιώθω καλά με τις επιλογές μου. Για μένα, η Απόσταση είναι μια λέξη την οποία προσπαθώ να έχω συνέχεια στο μυαλό μου. Η Απόσταση με βοηθά στο να σκεφτώ… το πού είμαι. Κοντά; Μακριά; Που πρέπει να πάω; Και όσον αφορά τη δουλειά μου και όσον αφορά την προσωπική μου ζωή.

Ευχαριστώ πολύ.

Κι εγώ σ’ευχαριστώ.

#ροζδύναμη