Συνέντευξη: Λένια Γεωργίου

Πλάσμα των Σύννεφων με έναν δικό της τρόπο, σαν άλλη Νεφέλη η Λένια «ποτίζει» εκείνους που την διαλέγουν Ίαση μέσω των Τεχνών. Ως εικαστική θεραπεύτρια -νέα, σχετικά, επιστήμη- μοιράζει πινέλα, χαρτιά, κόλλα, πηλό, κίνηση, δίνει τα μέσα για να επιτευχθεί Ψυχοθεραπεία αλλιώς. Αν και σε νεαρή ηλικία, την τριβελίζει ξανά και ξανά το θέμα της προσφυγιάς και του πολέμου. Μάλιστα, το 2014 συνεργάστηκε με αιτητές ασύλου από το Κέντρο Υποδοχής & Φιλοξενίας Διεθνούς Προστασίας στην Κοφίνου (Λάρνακα), για το project/συλλογικό έργο «Ποξιάς» [σ.σ.μπόγος]. Υποθέτω πως οι άνθρωποι όπως και οι σκέψεις μας, είμαστε περιπλανώμενοι. Με ελάχιστες σταθερές. Μεταξύ αυτών, οι Μνήμες και η Τέχνη. Στις οποίες επιστρέφουμε μέχρι να ξεπεράσουμε αυτά που φέρουν. Τι είναι Τέχνη; Επίκτητη ή έμφυτη; Τελειώνει ποτέ ένα έργο; Τι πιάτο θα ήταν αν το σέρβιραν σε κάποιο εστιατόριο; Για τώρα, η Λένια με σερβίρει τις δικές της ανησυχίες.

συνέντευξη στη Φοίβη Σιταρά

Γιατί ονόμασες τον χώρο σου, το Κέντρο Τεχνών σου, «Νεφέλες»;

Είμαι μεγάλη λάτρης των Σύννεφων και θεωρώ ότι είναι ένα στοιχείο που δεν κρύβει πάντοτε το σκοτεινό μέρος αλλά και το θετικό, τον ιδανικό κόσμο του κάθε ανθρώπου. Έμπνευση για τις «Νεφέλες» άντλησα περισσότερο από την κωμωδία του Αριστοφάνη. Και γενικά από αυτό που αντιπροσώπευαν οι Νεφέλες: Ήταν οι νύμφες των Υδάτων και των Νεφών, που έφευγαν από τους Ωκεανούς, πήγαιναν στους Ουρανούς και πότιζαν τη Γη από ψηλά! Οπόταν έρχεται να δώσει μια τροφή στον Κάτω Κόσμο όλο αυτό.

Είσαι Εικαστικός. Ποια η αφορμή να έρθεις σε επαφή με τις Εικαστικές Τέχνες (αυτές που απεικονίζουν);

Επηρεάστηκα από τη μητέρα μου, που ασχολήθηκε με διάφορα καλλιτεχνικά. Όταν ήμουν μικρή, παρακολουθούσε μαθήματα Αγγειοπλαστικής και της ζήτησα να με γράψει κι εμένα Ζωγραφική. Ήταν φουλ έρωτας! Ήξερα ότι ήθελα να κάνω αυτό, να εκφράζομαι έτσι.

Μπορεί η Τέχνη να χρησιμοποιηθεί ως μέσο έκφρασης αλλά και θεραπείας

Είσαι νέο κορίτσι. Και η Εικαστική Θεραπεία την οποία εξασκείς, είναι εξίσου σχετικά νέα μέθοδος Ίασης, μορφή Ψυχοθεραπείας… Γιατί την επέλεξες; Είναι περισσότερο Τέχνη ή Ψυχοθεραπεία;

Η Εικαστική Θεραπεία ήρθε αργότερα. Όταν συνειδητοποίησα ότι μπορώ να εκφραστώ μέσα από την Τέχνη, ότι είναι ένα απίστευτο εργαλείο έκφρασης, πολύ σημαντικό για μένα. Οπόταν μέσα από έρευνα και μελέτες, μέσα από την ανησυχία μου ως άνθρωπος, ανακάλυψα ότι μπορούσαν να συνδυαστούν αυτά τα δυο: Μπορεί η Τέχνη να χρησιμοποιηθεί ως μέσο έκφρασης αλλά και θεραπείας. Δεν κρίνεται αν το έργο που έφτιαξε κάποιος είναι αισθητικά ωραίο. Έτσι, θέλησα να το ακολουθήσω.

Τι είναι Τέχνη; Ορίζεται κάπως;

(σκέψη) Ναι, μπορείς να την ορίσεις. Δεν είναι όλα Τέχνη. Αλλά από την άλλη, πολλά μπορούν να θεωρηθούν Τέχνη. Θεωρώ ότι έχουν μεγαλώσει τα σύνορα και τα όρια της Τέχνης.

Σε ρωτώ γιατί ειδικά στην Μοντέρνα Τέχνη, πιστεύω ότι έχουμε περάσει στο φάσμα του ακραίου υποκειμενισμού, τολμώ να πω

Ναι, νομίζω ότι εκεί χάσαμε κάπως τα όρια. Τα οποία ίσως είναι θεμιτό να έρθουν να ξαναδεθούν. Μπορεί ένα αντικείμενο να είναι μεν απλό ή να μοιάζει απλό, αλλά να έχει αρκετή έρευνα πίσω του. Και λόγω του ότι η έρευνα τεκμηριώνει αυτό το αντικείμενο, να μπορεί να θεωρηθεί Τέχνη. Μπορεί ένας καλλιτέχνης να δουλεύει χρόνια για να φτιάξει έναν λευκό πίνακα… Υπάρχουν και μινιμαλιστικά έργα, απλά έργα, έργα Conceptual Art [σ.σ. Εννοιολογικής Τέχνης], που είναι έργα. Απλώς θεωρώ κάπου ξεθώριασε η γραμμή των ορίων.

Ίσως σε καιρούς γενικότερης ταχύτητας κι ευκολίας, να έγινε και η Τέχνη πιο εύκολη;

Ναι. Πιθανόν.

Μπορεί ένας καλλιτέχνης να δουλεύει χρόνια για να φτιάξει έναν λευκό πίνακα…

Τέχνη είναι οτιδήποτε μας κάνει να σκεφτόμαστε, λειτουργεί σαν ερέθισμα, προβληματίζει;

Θα μπορούσε!

Την Άνοιξη του 2017, μια νεαρή Ελληνίδα εικαστικός, η Μαρία Φραγκουδάκη, επέλεξε να στήσει ένα κρεβάτι έξω από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» στο Σύνταγμα και να κοιμηθεί. Ήταν το πρώτο εικαστικό δρώμενο που πραγματοποιείται στην Ελλάδα, μέρος του «BedSheets Art Project» της. Αποδέχεσαι κάτι τέτοιο ως Τέχνη;

Εξαρτάται τι μήνυμα ήθελε να περάσει στο κοινό η καλλιτέχνις. Γιατί κοιμήθηκε όλο το βράδυ; (σκέψη) Ναι. Η Τέχνη κατεξοχήν θίγει θέματα της καθημερινότητας, παίρνει θέση -όχι απαραίτητα πάντα πολιτική-, έχει κάτι να πει. Μπορεί όμως και να μην έχει κάτι να πει και να είναι αισθητικά ωραία. Μπορεί να είναι και αισθητικά άσχημη. Επειδή το θέλησε ο καλλιτέχνης. Να σου περάσει μια σκέψη, ένα συναίσθημα, να αγγίξει κάτι μέσα σου. Αυτό είναι για μένα Τέχνη.

Ένας εικαστικός με ποια Τέχνη ασχολείται; Με την οπτική;

Μια εικαστικός κάνει λίγο από όλα. Πάνω από όλα για μένα, μελετά! Θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό το να κατέχει τα θέματα με τα οποία θέλει να ασχοληθεί. Δεν ακολουθώ συγκεκριμένη διαδικασία, προσωπικά. Μπορεί να ξεκινήσω από ένα αντικείμενο και μετά να μου έρθει η ιδέα ή αντιστρόφως. Αλλά ναι, μια εικαστικός κάνει λίγο από όλα: Ταξιδεύει, διαβάζει, παίρνει ερεθίσματα. Και δημιουργεί. Μπορεί να είναι μια εγκατάσταση, μια performance, ένας πίνακας. Και ξέρει καλά από διάφορα υλικά, για να μπορεί να παίξει με αυτά.

Η Τέχνη κατεξοχήν θίγει θέματα της καθημερινότητας, παίρνει θέση -όχι απαραίτητα πάντα πολιτική-, έχει κάτι να πει

Έχεις μια συγκεκριμένη ευαισθησία που να βγαίνει στην επιφάνεια ξανά και ξανά; Που προσπαθεί να λυθεί;

Ναι. Τα σύνορα, οι πρόσφυγες, ο πόλεμος, είναι θέματα που έρχονται ξανά και ξανά στη δουλειά μου. Έλαβα μέρος την περασμένη μόλις βδομάδα στο “Platforms Project” στην Αθήνα, με μια ομάδα. Είχε μεγάλη επιτυχία. Συμμετείχα με μία εγκατάσταση, η οποία αποτελείται από κύβους ρητίνης, στην οποία έχω ενσωματώσει διάφορα υλικά, όπως εφημερίδες από αραβικές χώρες που έχω επισκεφτεί, φύλλα χρυσού και ακρυλικό μελάνι. Για να καταδείξω τους λόγους, για τους οποίους γίνονται ακόμη πόλεμοι: Οι λόγοι είναι πάντοτε η πρώτη ύλη, ο χρυσός, το πετρέλαιο… Οπόταν είμαι σε αυτή τη διαδικασία τώρα.

Και πάλι θα επιστρέψω στο νεαρό της ηλικίας σου και σε αυτή την αντίφαση: Δεν έχεις ζήσει πόλεμο, δεν έχεις ζήσει απώλεια..

Όχι. Ούτε πρόσφυγας είμαι. Αλλά είμαι σε ένα Νησί [σ.σ. Κύπρος], το οποίο ακόμη είναι μοιρασμένο. Και το νιώθεις. Είναι φυσικό το σύνορο. Υπάρχει. Και γενικά ταυτίζομαι με την αλλαγή από χώρα σε χώρα, χωρίς να νιώθεις ότι ανήκεις κάπου, στην τελική. Λόγω του ότι γεννήθηκα στην Νότιο Αφρική. Στα 3 μου ήρθαμε Κύπρο. Βέβαια οι μετακομίσεις μου δεν ήταν λόγω προσφυγιάς, ήταν λόγω γονέων και μετά λόγω σπουδών. Αλλά έχω κάνει την μεταπτυχιακή μου έρευνα με πρόσφυγες στην Κοφίνου. Δεν ξέρω, βρίσκω ότι είναι ένα θέμα που αξίζει να ειπωθεί ξανά και ξανά. Και που είναι επίκαιρο δυστυχώς μέχρι σήμερα.

Αλήθεια, πως νιώθεις για τους Τουρκοκύπριους;

Κύπριοι είναι! Ναι. Και παλιά μαζί ζούσαμε.

Πιστεύεις ότι θα μπορούσε να υπάρξει Ένωση;

Θεωρώ ότι δεν θα καταφέρουμε να προσπεράσουμε το σύνορο, σαν φυσικό σύνορο. Οι άνθρωποι είναι που κάνουν τις προσπάθειες να ξαναζήσουν μαζί. Και να έχουν επαφές. Από αυτή την άποψη, ναι. Αλλά, ρεαλιστικά μιλώντας, δεν θεωρώ ότι θα αλλάξει κάτι.

Το σύνορο, όμως, δεν υπήρχε. Μπήκε. Το έβαλαν! Άρα γιατί να μην μπορέσει και πάλι να παρακαμφθεί, να σβηστεί;

Δυστυχώς δεν είμαστε εμείς που αποφασίζουμε. Οι χώρες με την μεγαλύτερη ισχύ δεν αφήνουν τα «σύνορα» να σβηστούν, γιατί δεν τους συμφέρουν.

Ταξιδεύεις;

Πάρα πολύ. Και με την πρώτη ευκαιρία.

Για πες αγαπημένους προορισμούς που πήγες ή θα ήθελες να επισκεφτείς;

Ιορδανία! Έχω πάει. Με μάγεψε η έρημος, η Πέτρα, η κουλτούρα. Γενικά είδα πράγματα που μου άνοιξαν τους ορίζοντες. Αυτό το διαφορετικό. Και το μεγαλείο. Δηλαδή τι μπορεί να φτιάξει ο άνθρωπος σε τέτοιες εποχές…  Να λαξεύσει ολόκληρο πολιτισμό μέσα σε πέτρες. Αφρική! Ξαναπήγα στα 17 μου, άλλος κόσμος! Φύση, απέραντη γη μέχρι όπου βλέπει το μάτι σου και μπορείς να δεις όλα-όλα τα αστέρια του ουρανού…

Φωτο- και ηχορρύπανση μηδέν, ε;

Τίποτε! Είναι υπέροχα, γνήσια, μεγάλες εκτάσεις με γη, ζώα, πουλιά, χρώματα, μυρωδιές. Άλλη φάση.

Μέρη που ορέγεσαι;

Βόρειο Σέλας, ίσως. Και Θιβέτ. Ναι.

Μα αλήθεια, γιατί μένεις στην Κύπρο;; Αφού η ψυχή σου ανήκει παντού.

(γελά)

Ναι. Είσαι σε ένα Νησί που δεν το ξέρει κανείς -υπερβάλλω-, ενώ θα μπορούσε Σπίτι σου να είναι τα Πάντα και το Πουθενά.

Ναι, το πιστεύω ότι όπου γης και πατρίς. Με έφερε η ζωή στην Κύπρο, ξανά. Οπόταν προσπαθώ να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ. Δηλαδή αν και δεν θα έφευγα από την Ιταλία όπου σπούδασα, η Κύπρος μου έδωσε τη δυνατότητα να ανοίξω τις «Νεφέλες». Είναι η βάση μου. Και ταξιδεύω.

Είναι σημαντικό να κρατήσουμε στη ζωή τη φαντασία

Τι όραμα έχεις για τις «Νεφέλες», λοιπόν, και τι προγράμματα προσφέρεις;

Για τώρα, οι ομάδες που προσφέρω στις Νεφέλες είναι ομάδες Εικαστικής Θεραπείας για παιδάκια 7-11 χρόνων, Αισθητηριακά Εργαστήρια για βρεφάκια 6-36 μηνών, ομάδα Εικαστικής Θεραπείας για ενήλικες, ομάδα Χειροτεχνίας που είναι για παιδάκια. Αυτά προς το παρόν. Θα ήθελα να γίνει ένα Κέντρο Τεχνών -όπως το ονόμασα- και να γίνονται διάφορα εικαστικά events. Θα ήθελα κάποια στιγμή να γίνει έκθεση, με έργα από τις ομάδες που έχω κάνει, που έχω εργαστεί σε άλλες δομές -Ψυχικής Υγείας- στο παρελθόν. Το βασικό είναι να βλέπω τις ομάδες μου να εξελίσσονται. Δηλαδή να βλέπω τα άτομα να αλλάζουν και να εξελίσσονται. Και να γίνονται πράγματα στον χώρο, να είναι ένας ζωντανός χώρος.

Πως βλέπεις την Κύπρο από άποψη καλλιτεχνικής ωριμότητας; Είναι έτοιμη, είναι απαίδευτη ακόμα, λαμβάνεις ερεθίσματα;

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω πολλά ερεθίσματα, ειδικά σε σύγκριση με άλλες χώρες. Αλλά τα τελευταία χρόνια η Κύπρος έχει εξελιχθεί, έχει γίνει πιο ανοιχτή, πιο δεκτική. Έχουμε δουλειά ακόμα, αλλά είμαι θετική. Το ότι είναι ακόμη ένα έδαφος στο οποίο μπορείς να σπείρεις πράγματα και να θερίσεις, έχει και τα θετικά του.

Έχεις κάποιο αγαπημένο υλικό με το οποίο δουλεύεις;

(σκέψη) Όχι, μπορώ να πω. Έχω δουλέψει πολύ με το ύφασμα. Ως καλλιτέχνης χρησιμοποιώ πολύ και την κίνηση, το σώμα.

Βρίσκω ότι η Προσφυγιά είναι ένα θέμα που αξίζει να ειπωθεί ξανά και ξανά

Προσωπικά με εξιτάρει πολύ η Εικαστική Θεραπεία. Είναι αυτό που λένε οι λέξεις; Θεραπευόμαστε μέσω των Τεχνών; Και πρέπει να έχουμε κάποιο «πρόβλημα» για να την ακολουθήσουμε;

Όχι, η λέξη «θεραπεία» είναι αυτή ακριβώς που φοβίζει τον κόσμο, αλλά δεν χρειάζεται να έχω κάποια ιδιαιτερότητα ή πρόβλημα για να αποταθώ σε Εικαστικό Θεραπευτή. Όσον αφορά τα παιδάκια, μπορεί απλώς να θέλουμε να αυξήσουμε την αυτοπεποίθησή τους ή να κρατήσουμε στη ζωή τη φαντασία, η οποία είναι πολύ σημαντική κατά την άποψή μου και για την μετέπειτα ζωή. Για τα παιδιά είναι σημαντικό να επινοούν πράγματα, να συνδυάζουν, να ανακαλύπτουν τον κόσμο… Μπορεί να τα βοηθήσει με διάφορους τρόπους η Εικαστική Θεραπεία. Τώρα, στους ενήλικες, το θέμα είναι να εκφράσουν πράγματα. Είναι μια μορφή θεραπείας, η οποία χρησιμοποιεί την Τέχνη για σκοπούς ευεξίας.

Ψυχοθεραπεία χωρίς λόγια;

Όχι, μπορεί να υπάρξει και η λεκτική επικοινωνία στην Εικαστική Θεραπεία. Ανάλογα με το άτομο και την ομάδα ή τους στόχους που θέλει να πετύχει. Πάντα προσαρμόζουμε τα υλικά και τα Μέσα στο άτομο ή την ομάδα που έχουμε απέναντί μας. Γίνεται πάντα μια πρώτη συνάντηση αξιολόγησης για να τεθούν οι στόχοι. Αποφασίζουμε για την από κοινού συνεργασία και ξεκινάμε.

Οπότε οι σπουδές σου εμπεριέχουν και το κομμάτι της Ψυχολογίας!

Ναι. Τα μισά σχεδόν μαθήματα ήταν Ψυχολογία-Ψυχιατρική, μαζί με αρκετές ώρες πρακτικής σε διάφορες δομές (φυλακές, ψυχιατρεία).

• 

• 

• 

• 

Εσύ τι ακριβώς λύνεις ασχολούμενη με τις Τέχνες; Υποθέτω ότι πάντα ξεκινάμε από Εμάς.

Ναι. Εγώ λύνω τις δικές μου ανησυχίες και τα δικά μου θέματα. Ναι, εκφράζομαι μέσα από την Τέχνη. Με ανακουφίζει πάρα πολύ και η Τέχνη και ο Χορός. Οπόταν στις συνεδρίες μου, ενσωματώνω υλικά και μεθόδους ή ιδέες που έχω δοκιμάσει η ίδια και μου άρεσαν, πάντα όμως με θεραπευτικό στόχο.

Για τις Καλές Τέχνες χρησιμοποιούμε το πνεύμα και την ψυχή μας. Για τον Χορό χρησιμοποιούμε κάτι πολύ φθαρτό, το σώμα μας. Δεν είναι τα δυο άκρα; Αλληλοσυμπληρώνονται;

Δεν μιλάμε για το σώμα που έχει ημερομηνία λήξης. Μιλάμε για το μέσο με το οποίο κινείσαι σε αυτό τον κόσμο και το οποίο κουβαλά την ψυχή σου. Οπόταν το σώμα σε βοηθά να εκφραστείς και να νιώσεις μέσω της κίνησης. Είναι εξίσου ψυχοθεραπευτικό.

Πως σχετίζονται οι Τέχνες με την ψυχική υγεία κι ισορροπία;

Κατεξοχήν ο άνθρωπος εκφραζόταν μέσα από την Τέχνη. Δηλαδή αν πάρουμε την εποχή των σπηλαίων, οι άνθρωποι ζωγράφιζαν μέσα στις σπηλιές για απεικόνιση. Αυτό στο οποίο, ίσως, υπάρχει παρανόηση είναι ότι για να γίνει Εικαστική Θεραπεία χρειάζεσαι ένα σωστό κι ασφαλές πλαίσιο και τον εικαστικό θεραπευτή. Δηλαδή ένα ζευγάρι μάτια, εκτός, που συμπορεύονται μαζί σου. Δεν αρκεί, δηλαδή, η απεικόνιση.

Και πως δουλεύει μια «συνεδρία»; Θα ζωγραφίσω κάτι και θα το ερμηνεύσεις;

Όχι. Χρησιμοποιώ διάφορα μέσα: πηλός, κολλάζ, κίνηση. Στην προκειμένη, εγώ δεν θα κάνω ερμηνεία των σχεδίων. Θα τα δω, θα τα μελετήσω, θα ρωτήσω τον θεραπευόμενο τι σκεφτόταν όταν τα έφτιαχνε και μαζί θα βγάλουμε νόημα από τα έργα. Δεν θα πω «α, χρησιμοποίησε το μαύρο, άρα έχει κατάθλιψη». Δεν ισχύει απαραίτητα αυτό.

Η επανένταξη πώς δουλεύει, έχει αποτελέσματα; Ξέρω ότι έχεις εργαστεί με άτομα με ψυχικές διαταραχές και με άτομα εξαρτημένα από ουσίες ή τζόγο.

Είναι αποτελεσματική με όλες τις ηλικίες και ιδιαιτερότητες, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Η δυσκολία έγκειται στο να μείνει το άτομο στη θεραπεία, για να μπορέσει να γίνει επανένταξη. Γιατί συνήθως ο θεραπευόμενος δεν είναι σε θέση να ξέρει τι θέλει!

Υπάρχει ενσυναίσθηση, ρουφάς το φορτίο του άλλου; Ή οι τεχνικές δεν επιτρέπουν να ξεπεραστεί αυτό το όριο;

Προσπαθείς να μην σε επηρεάσει το οτιδήποτε συμβεί στις θεραπείες, ώστε να μπορέσεις να κάνεις σωστά τη δουλειά σου. Μετά, ναι, μπορεί να το κουβαλήσω. Αλλά θα το λύσω με εποπτεία και με προσωπική θεραπεία.

Θεωρώ πως είμαι καλλιτέχνης, ναι!

Εάν η Εικαστική Θεραπεία ήταν πιάτο, τι θα μπορούσε να είναι; Σαν τροφή, σαν πρώτη ύλη.

 Οκ. Ωραία εικόνα. Δεν το έχω σκεφτεί… (σκέψη) Χρώματα! Βρώσιμα.

Γεννιόμαστε καλλιτέχνες, Γινόμαστε καλλιτέχνες;

Θεωρώ ότι όλοι έχουμε τις προοπτικές να αξιοποιήσουμε την οποιαδήποτε Τέχνη και να την δουλέψουμε, είτε έχουμε ταλέντο είτε όχι. Τώρα αν έχεις ταλέντο και έχεις πείσμα, θα πας πολύ μπροστά. Είναι ο ιδανικός συνδυασμός. Οπόταν μπορεί να μην έχεις τόσο ταλέντο, αλλά επειδή το θες πραγματικά και δουλεύεις σκληρά, με πάθος, να τα καταφέρεις και να γίνεις καλλιτέχνης. Σπουδαία κουβέντα για μένα να πεις ότι είσαι καλλιτέχνης…

Θεωρείς τον εαυτό σου Καλλιτέχνη;

Θεωρώ πως είμαι, ναι!

Θαυμάζεις καλλιτέχνες;

Πάντα. Παρακολουθώ, ακολουθώ, ξεχωρίζω τι μου αρέσει και βλέπω και τι με αγγίζει εμένα, ως Λένια.

Μπορείς κάποιος να ζήσει κάνοντας Τέχνη; Να βιοποριστεί μέσα από τις Τέχνες;

Όχι. Ο καλλιτέχνης δεν είναι καν αναγνωρισμένο επάγγελμα, τουλάχιστον στην Κύπρο. Θεωρείσαι ελεύθερος επαγγελματίας. Γι’αυτό και βιοπορίζομαι μέσα από τις θεραπείες μου, που είναι και το Μάστερ μου, και κάνω Τέχνη στον ελεύθερό μου χρόνο.

Η Τέχνη πρέπει να έχει απήχηση και να γίνεται κατανοητή, αντιληπτή

Ως άνθρωπος τι χαρακτήρας είσαι;

Είμαι εσωστρεφής, αλλά είμαι και κοινωνική άμα θέλω! (γελά) Είμαι ντροπαλή μέχρι να ξεθαρρέψω! Όταν παθιάζομαι με ένα θέμα συζήτησης, δίνω όλο μου το «είναι» κι επηρεάζω και τους υπόλοιπους. Αλλά υπάρχουν και φορές που μπορεί να μείνω απαρατήρητη. Δεν μου αρέσει με τίποτα να είμαι το επίκεντρο ή να μιλάω μπροστά σε κόσμο, σε κοινό, με τίποτα!

Είσαι της Ύλης ή είναι «εχθρός»; Ή μήπως είσαι του «τόσο όσο»;

Δεν είμαι των άκρων. Στη φάση που είμαι, θέλω απλά όσα χρειάζομαι για να ζήσω. Δεν θέλω να πλουτίσω. Αλλά επειδή συνήθως μέσα από την Τέχνη δεν βγάζεις ούτε τα απαραίτητα, νομίζω είμαι στο τόσα όσα!

Πολλοί θεατές, βλέποντας ένα έργο Τέχνης, προσπαθούν αμέσως να καταλάβουν «τι δείχνει, τι είναι». Σε ενοχλεί;

Δεν με ενοχλεί επειδή κι εγώ, αν και Εικαστικός, πολλές φορές αναρωτήθηκα. Βρέθηκα μπροστά από ένα έργο Τέχνης και δεν κατάλαβα τι θέλει να πει! Για μένα, η Τέχνη δεν πρέπει να είναι για την Τέχνη. Η Τέχνη πρέπει να επικοινωνεί και στον απλό κόσμο τα μηνύματα που θέλει να περάσει. Η Τέχνη πρέπει να έχει απήχηση και να γίνεται κατανοητή, αντιληπτή.

Πιστεύεις ότι μεγαλώνοντας, χάνουμε την πρώτη ύλη που μας φέρνει κοντά στην Τέχνη; Ως ενήλικες κατακτάμε τη Λογική! Έχουμε ανάγκη όλα να σημαίνουν κάτι…

Ναι. Στην πορεία χάνεται και η φαντασία και η δημιουργικότητα. Φθίνουν. Φθείρονται. Θεωρώ ότι μεγάλη ευθύνη έχει και το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο στραγγαλίζει τη φαντασία. Δεν θεωρώ σωστό τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν.

Υπάρχει τρόπος να αντισταθούμε και να διατηρήσουμε τη φαντασία μας ζωντανή;

Με πολλή εξάσκηση! Για τους μικρούς. Για τους μεγάλους, παιχνίδι!

Η Τέχνη είναι μια συνεχής διαδικασία, δεν τελειώνει ποτέ! Μπορώ να το πω με σιγουριά.

Προσωπικά, με εκνευρίζει που όλες οι εκδηλώσεις που έχουν μέσα παιχνίδι κι ελευθερία έκφρασης, είναι καμωμένες για παιδιά. Τραμπολίνο, πόνι, φουσκωτά, συγκρουόμενα…

Ναι… Οι ενήλικες έχουν ανάγκη το παιχνίδι, να λερωθούν, να συνδυάσουν. Το βλέπω και στα αισθητηριακά προγράμματα με τους γονείς, που οργανώνω.

Η Τέχνη είναι στιγμή; Έχει διάρκεια; Έχει ημερομηνία λήξης;

Η Τέχνη υπάρχει πάντα και για πάντα. Παίζει όμως ρόλο και το κοινό και πόση σημασία της δίνει. Η ανάγκη του ανθρώπου ήταν πάντα να δημιουργεί κινήματα, τρόπους γραφής και ποίησης, για να κατηγοριοποιεί ίσως, για να προσαρμόζει στις δικές του ανάγκες και να προσαρμόζεται ως καλλιτέχνης, και να επικοινωνεί πράγματα. Ανάλογα και με τις ανάγκες της κάθε εποχής. Αυτό.

Το έργο έχει ολοκλήρωση ή μπορεί να μην τελειώσει ποτέ;

Μμμ, δεν τελειώνει ποτέ! Μπορώ να το πω με σιγουριά. Εσύ αποφασίζεις πότε θα το αφήσεις. Πότε θα το εγκαταλείψεις. Η Τέχνη είναι μια συνεχής διαδικασία.

Οι Τέχνες κουβαλούν όλο το παρελθόν και όλη την ιστορία του καλλιτέχνη, αλλά και της ανθρωπότητας

Μια που μιλάμε για σύνορα και πρόσφυγες, οι Τέχνες συγχωρούν, θυμούνται;

Μπορείς να πεις πάρα πολλά πράγματα μέσα από τις Τέχνες, χωρίς να χρειαστεί να μιλήσεις. Κι εννοείται, ότι κουβαλούν όλο το παρελθόν και όλη την ιστορία του καλλιτέχνη αλλά και της ανθρωπότητας.

Άρα υπάρχει παγκοσμιότητα στις Τέχνες; Μιλά όλες τις γλώσσες;

Ναι, θεωρώ πως ναι. Υπάρχουν φυσικά διαφορές ανάμεσα στους λαούς που έχουν βιώσει στο πετσί τους πόλεμο ή μετανάστευση, αλλά οι έγνοιες μας και τα προβλήματα είναι κατά βάση κοινά.

Άλλες μορφές θεραπείας μέσω Τεχνών είναι η Δραματοθεραπεία και η Μουσικοθεραπεία. Τι μας μαθαίνουν οι Τέχνες, πιστεύεις;

Είναι ένα αυθόρμητο μέσο μη λεκτικής έκφρασης, συχνά. Δεν σου μαθαίνει. Σε βοηθά να εκφράσεις.

Είναι όμως αυθόρμητη η Τέχνη; Με την έννοια ότι έχεις κάνει μια προεργασία, ξέρεις γιατί ξεκινάς ή τι ερέθισμα έχεις. Κάτι βλέπεις εκεί στο τέλος…

Η Τέχνη σε βοηθά να κρατήσεις ζωντανή τη δημιουργικότητά σου και να μιλήσεις στο ευρύτερο κοινό με αυτό που θα δημιουργήσεις.

Φαντάζεσαι τον εαυτό σου να δημιουργεί μέχρι τα -ήντα;

Μπορώ να με φανταστώ, ναι! Δεν μπορώ να με φανταστώ να μην το κάνω…

Η φαντασία μένει ζωντανή με πολλή εξάσκηση για τους μικρούς και με παιχνίδι για τους μεγάλους!

Θυμάσαι κάποιο έργο που να σε έχει σοκάρει ή να σου έχει εντυπωθεί;

Με συγκινούν ιδιαίτερα οι ταινίες του Παντελή Βούλγαρη, που έχουν να κάνουν με εμφύλιους και γενικά με τον πόλεμο. Τελευταία είδα το “Green Book” που με συγκίνησε αρκετά. Γενικά είμαι λάτρης των ταινιών.

Είμαι η Φοίβη και είμαι καλά. Σε ευχαριστώ πολύ!

Είμαι η Λένια και είμαι καλά. Κι εγώ σε ευχαριστώ!

#ροζδύναμη