Συνέντευξη: Εύη Μιχαήλ

Πως «μιλάς» σε ένα Παιδί «λαβωμένο», στιγματισμένο, που βιώνει απόρριψη, κακοποίηση, άρνηση από τους ίδιους τους γονείς του; Πόσα παιδιά να χωρέσει ένα Ίδρυμα, μια Στέγη; Και πόσα η Αγκαλιά ενός ανθρώπου; Ποιος Γονιός θα γίνει «μαμά» και «μπαμπάς» για αυτά τα Παιδιά Υπό Φροντίδα; Ποιος Εθελοντής έχει τόσο μεγάλη καρδιά; Ανάδοχη Οικογένεια. Ανάδοχη Αγάπη; Ποιος ανάμεσά μας έχει να προσφέρει τόση Ανιδιοτέλεια; Χωρίς ημερομηνία κορεσμού. Αλλά -ακόμη χειρότερα στην περίπτωση των υπό φροντίδα παιδιών- ΜΕ ημερομηνία λήξης αυτής της μέριμνας, αποκατάστασης κι ένταξης. Η Εύη Μιχαήλ, κοινωνική λειτουργός στο επάγγελμα, έχει αφιερώσει τη ζωή της στον Εθελοντισμό και την Αναδοχή. Σήμερα, αντιπρόεδρος στην «Φωλιά Αγάπης», του Συνδέσμου Ανάδοχης Οικογένειας στην Κύπρο, έχει αναλάβει το επιστημονικό κι ενημερωτικό κομμάτι. Έχει ζήσει τόσα παιδιά, τόσες ήττες και νίκες, τόσο πόνο αλλά και δικαίωση, που ελπίζω πράγματι κάποτε να γράψει βιβλίο. Είναι πλούτος να ακούς τις διηγήσεις της. Εύη, σου βγάζω το καπέλο. Νομίζω είσαι η τρανή απόδειξη, πως Ευαισθησία σημαίνει Δύναμη. [click me: Επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα της «Φωλιάς Αγάπης» ]

συνέντευξη στη Φοίβη Σιταρά

Πως δημιουργήθηκε η Φωλιά Αγάπης; Πήγαινέ με στην Αρχή. Και πες μου γιατί ένιωσες την ανάγκη να εμπλακείς, τόσο ενεργά μάλιστα.

Θεωρώ ότι ο Άνθρωπος ήρθε στη Γη για να δώσει κάτι. Και θεωρώ ότι είμαι εδώ, γιατί έχω αποστολή να δώσω κάτι. Υπάρχει όραμα, κανένα παιδί να μην ζει σε ιδρύματα… αλλά να ζει σε οικογένειες. Για να πούμε τι είναι η Φωλιά, πρέπει να σε πάρω πολύ πίσω. Εγώ έχω σπουδάσει Κοινωνική Λειτουργός. Επέστρεψα Κύπρο από τις σπουδές μου στην Αθήνα και γνώρισα τον σύζυγό μου, επίσης Κοινωνικό Λειτουργό, ο οποίος είχε ενεργή δράση στα Κέντρα Νεότητος. Το 1994, ο Οργανισμός αυτός ήταν πολύ διαδεδομένος. Τα Κέντρα Νεότητας υπάγονταν στο Γραφείο Ευημερίας. Ο σύζυγός μου ήταν τότε πρόεδρος της Επαρχιακής Επιτροπής των Κέντρων Νεότητος. Όταν παντρευτήκαμε, μας πρότειναν από τις Κοινωνικές Υπηρεσίες να κάνουμε ένα Πρόγραμμα εξειδικευμένο για Εφήβους, των οποίων τα γονεϊκά δικαιώματα αναλάμβαναν οι Κοινωνικές Υπηρεσίες. Ένα Πρόγραμμα είτε για Έφηβους-Παραβάτες είτε επειδή υπήρχε Κακοποίηση από την Οικογένεια και θα έπρεπε να γίνει ανάληψη φροντίδας. Είτε ακόμη για Ορφανά, που δεν είχαν κάπου να μείνουν. Το Πρόγραμμα προνοούσε τη δημιουργία ενός Σπιτιού όπου και έμειναν έφηβα αγόρια, ηλικίας 12-18 χρόνων.

Πάμε λοιπόν πίσω, στη δική σου μετα-εφηβεία, στα 26 σου…

Ναι. Εγώ είχα όνειρο να πάω στην Αφρική και να προσφέρω εθελοντική δράση. Με έναν σύζυγο που λάτρευε να προσφέρει και λάτρευε τους Εφήβους, τελικά έμεινα στην Κύπρο και υλοποιήσαμε το κοινό μας όνειρο με έναν διαφορετικό τρόπο. Οπότε όταν μας έγινε η πρόταση, χωρίς να γνωρίζω τι προκλήσεις θα συναντήσουμε, αποδέχτηκα. Δεχτήκαμε. Εντάξει, είχα τελειώσει τις σπουδές, είχα δουλέψει σε Παιδικές Στέγες κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, ήμασταν νέοι, είχαμε όρεξη… οπότε είπαμε «θα το κάνουμε!».

Υπάρχει όραμα, κανένα παιδί να μην ζει σε ιδρύματα…

Και που στεγάστηκε αυτή η πρώτη «Φωλιά»;

Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες μας είχαν παραχωρήσει το κτίριο, που παλιότερα λειτουργούσε ως Εφηβικός Ξενώνας, στο Κολόσσι. Είχα αναλάβει τότε να το επιπλώσω, να το διακοσμήσω. Υπήρχε έντονη γραφειοκρατία, για να πω την αλήθεια. Δεν ήξερα πού «έμπλεξα», αλλά το είχα οργανώσει τόσο καλά στο μυαλό μου, με τη βοήθεια και των υπαλλήλων στις ΥΚΕ (Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας)… Υπήρχε καλή στήριξη από τις Υπηρεσίες, οπότε φτιάξαμε έναν όμορφο χώρο με στόχο να στεγάζει Εφήβους. Φοβερές εμπειρίες. Το Πρόγραμμα των εφήβων διήρκησε 11 χρόνια.

Πως ονομάστηκε αυτό το Πρόγραμμα;

Πρόγραμμα Ανάδοχης Οικογένειας με Ομάδα Εφήβων, στο Κολόσσι. Το Πρόγραμμα τερματίστηκε το 2005.

Ζούσατε με τον σύζυγο μαζί με τους εφήβους;

Ναι, κανονικά, μέσα! Ήταν ο χώρος μου, εκεί που έμενα. Ήμουν 26, μεγάλωσα με τα παιδιά. Και εγώ, και εκείνα. Τα παιδιά μου, οι λεβέντες μου -γιατί ήταν μόνο αγόρια…

Γιατί μόνο αγόρια;

Γιατί ήταν ο σύζυγός μου υπεύθυνος. Κατάλαβες; Θαυμάσιος άνθρωπος. Είχε καταπληκτικές ικανότητες προσέγγισης, υποστήριξης κι επίλυσης πάνω σε θέματα διαπροσωπικών σχέσεων.

Υπήρχε κάτι αντίστοιχο για τα κορίτσια;

Υπήρχε τότε αντίστοιχο Πρόγραμμα με ομάδα κοριτσιών, το οποίο τερμάτισε και αυτό τη λειτουργία του.

Αναδοχή θα πει Οικογένεια. Απλώς γίνεται σε πιο «επαγγελματική-επιστημονική» βάση

Άρα δεν είχε νόημα να αναλάβεις εσύ μια αντίστοιχη «πτέρυγα», ένα παράλληλο Πρόγραμμα μόνο για Κορίτσια;

Όχι, αφού η δομή ήταν σε στιλ οικογένειας. Ζούσαμε όλοι μαζί. Αναδοχή θα πει Οικογένεια. Απλώς γίνεται σε πιο «επαγγελματική-επιστημονική» βάση. Δηλαδή υπήρχε αντιμισθία -όχι μισθός- και μας παραχωρούσαν τον χώρο που μέναμε. Εντωμεταξύ είχα γεννήσει και τα παιδιά μου.

Πως ήταν αυτή η συμβίωση;

Πρέπει να γράψω βιβλίο, νομίζω. (γέλια) Ήμασταν τρεις άνθρωποι: ο κ.Χρίστος Παπαδόπουλος, εμπνευστής του Προγράμματος που μας στήριζε για όλη την περίοδο λειτουργίας του, εγώ και ο σύζυγος. Εμείς οι τρεις αναλάβαμε να στηρίξουμε, να βοηθήσουμε, να μεγαλώσουμε παιδιά για όποιο διάστημα…

Μέχρι την ενηλικίωση;

Και μετά την ενηλικίωση. Δεν μπορείς να διώξεις ένα παιδί. Από τη στιγμή που υπήρχαν δωμάτια κι ήταν μεγάλο το κτίριο…

Άτυπα όμως…

Ναι, άτυπα. Όταν πήγαιναν στρατό, επειδή δεν είχαν οικογένεια ή ήταν μακριά οι δικοί τους, έμεναν σε εμάς.

Έχεις διατηρήσει επικοινωνία;

Ναι, φυσικά, μέχρι σήμερα.

Πες μου λιγάκι πώς ήταν η όλη συμβίωση, μιας «κανονικής», εξ αίματος οικογένειας με…

Ε, έχει αρκετές διαφορές. Υπήρχε σεβασμός καταρχήν. Γιατί τον είχαμε κερδίσει τον σεβασμό από τα παιδιά. Όπως και την αγάπη.

Δεν μπορεί να μην ζήσατε δύσκολα

Υπήρχαν πολλές στιγμές ευτυχίας και πολλές στιγμές με πολλά «γιατί», και πώς να βελτιώσουμε την οποιαδήποτε πρόκληση υπήρχε.

Όταν έχεις να κάνεις με ανθρώπους οι οποίοι έχουν βιώσει σοβαρά προβλήματα, πετυχαίνεις το μάξιμουμ των προσπαθειών σου

Μου ακούγεται λιγάκι σαν να φέρνεις έναν ξένο μες στο σπίτι σου, έχοντας όμως αναλάβει την ευθύνη του και δεσμευτεί ότι θα τα καταφέρεις!

Ναι. Κοίταξε… δεν αναλαμβάνεις την ευθύνη ότι θα πετύχεις. Σαν κοινωνικοί λειτουργοί, κι εγώ και ο σύζυγός μου, γνωρίζουμε ότι όταν έχεις να κάνεις με ανθρώπους οι οποίοι έχουν βιώσει σοβαρά προβλήματα, πετυχαίνεις το μάξιμουμ των προσπαθειών σου. Δηλαδή, δίνεις τον καλύτερό σου εαυτό.

Έχεις κάποιο ποσοστό «επιτυχίας»;

Βεβαίως. Καταρχήν όλα τα παιδιά που πέρασαν από το Πρόγραμμα -γύρω στα 15 παιδιά τα 11 χρόνια λειτουργίας του- δεν έχουν μπει φυλακή, δεν είναι λήπτες του ελάχιστου εγγυημένου δημοσίου εισοδήματος, είναι όλοι τους ενεργοί πολίτες στην Κυπριακή Κοινωνία και μάλιστα, κάποιοι έχουν αναλάβει με τη σειρά τους εθελοντικούς ρόλους. Ο ένας στηρίζει τον άλλο, κάποιοι συγκατοικούν, έχουν δημιουργήσει -πετυχημένες θεωρώ- οικογένειες.

Η σχέση σου μαζί τους;

Είναι υπέροχη.

Δεν αλλάζω εγώ το παιδί, το ίδιο «αλλάζει» τον εαυτό του

Να σε ρωτήσω όμως: Δεν είναι και λίγο τύχη όλο αυτό; Η (ευτυχής) έκβαση του Προγράμματος;

Η ευτυχής έκβαση έχει να κάνει με τη δουλειά που έκαναν τα ίδια τα παιδιά με τον εαυτό τους. Υπήρχαν πολλά «δύσκολα» παιδιά, είναι η αλήθεια. Ένα ποσοστό μπορεί να παρουσιάσει ψυχασθένεια, εγκληματικά στοιχεία… Αλλά αυτό συμβαίνει και με τα δικά σου τα παιδιά, δεν ξέρεις πώς θα εξελιχθούν. Γι’αυτό και είπα ότι δεν μπορείς να πετύχεις… να αλλάξεις τι;; Ποιος είναι ο στόχος σου; Δεν αλλάζω εγώ το παιδί, το ίδιο «αλλάζει» τον εαυτό του. Τροποποιείται, αν το ίδιο επιδιώκει να τροποποιηθεί.

Πως τα διαχειρίστηκες τα προβλήματα συμπεριφοράς των Εφήβων;

Με διάφορες τεχνικές. Οι πρώτες τεχνικές που χρησιμοποιήσαμε ήταν η Αποδοχή. Είναι ο Νο1 τρόπος για να μπορέσεις να βοηθήσεις κάποιον. Και είναι και μέσα στις Αρχές της Κοινωνικής Εργασίας. Στη συνέχεια, βοήθησε η Επικοινωνία που είχαμε με τα παιδιά, η Στήριξη. Αλλά παράλληλα, τα Όρια. Το να δείξω στον άλλο ότι «Εγώ ενδιαφέρομαι για σένα. Αλλά εσένα ποιοι είναι οι στόχοι σου; Δεν θα βάλεις τους δικούς μου στόχους.». Αυτά τα παιδιά απλώς μια Ελπίδα ήθελαν… Κάποιος να πιστέψει στις ικανότητές τους, έναν δρόμο. Να ανέβει η αυτοεκτίμησή τους. Το κλειδί της εργασίας ενός Κοινωνικού Λειτουργού είναι το να βοηθήσει το άτομο να πιστέψει στον Εαυτό του και να ενεργοποιήσει το ίδιο τις ικανότητες και δυνατότητές του.

Οι πρώτες τεχνικές που χρησιμοποιήσαμε ήταν η Αποδοχή. Είναι ο Νο1 τρόπος για να μπορέσεις να βοηθήσεις κάποιον.

Να έρθουμε στο σήμερα, στη Φωλιά Αγάπης;

Μετά τα 11 χρόνια λειτουργίας του Προγράμματος για τους Έφηβους, το 2012 επαναδραστηριοποιήθηκε ο Σύνδεσμος του Προγράμματος και μετονομάστηκε σε Σύνδεσμο Ανάδοχης Οικογένειας «Φωλιά Αγάπης», ώστε να καλύψει όλους τους Ανάδοχους και όλα τα Προγράμματα.

Μια Ομπρέλα Αναδοχής λοιπόν

Ναι.

Που στεγάζεται ο Σύνδεσμος;

Σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού, στεγάζεται στον χώρο του Αγίου Ιωάννη Ελεήμονος. Έχουμε γραφείο εκεί. Εργοδοτείται μία κοινωνική λειτουργός. Υπάρχει και αίθουσα συνεδριάσεων.

Να μιλήσουμε λοιπόν για τον Θεσμό της Αναδοχής

Η δράση μας στη «Φωλιά Αγάπης» αφορά την ενεργοποίηση των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας πάνω στο κομμάτι της Αναδοχής. Αυτό το επιτυγχάνουμε μέσω διαλέξεων, μέσω ενημέρωσης ομάδων γύρω από την Αναδοχή.

Η προσπάθεια να μην ζει κανένα παιδί σε ίδρυμα κι όλα να βρουν την οικογένειά «τους», θεωρώ ότι είναι τεράστιο θέμα. Πόσα παιδιά στην Κύπρο ζουν χωρίς οικογένεια, επισήμως;

Γύρω στα 300 παιδιά και έφηβοι, σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιοποιημένα στοιχεία. Αυτά τα παιδιά βρίσκονται σε Ιδρύματα Παιδικής Προστασίας αλλά και σε ανάδοχες οικογένειες. Σε όλες τις πόλεις υπάρχουν οι Παιδικές Στέγες όπου ζουν παιδιά από 5-14 χρόνων περίπου. Η χωρητικότητά τους ανέρχεται περίπου στα 20 παιδιά.

Γιατί; Τα 20 παιδιά μού φάνηκε μικρό νούμερο.

Ένα παιδί πρέπει να μεγαλώνει με την οικογενειακή θαλπωρή και όχι να φέρει ιδρυματικά στοιχεία.

Το κλειδί της εργασίας ενός Κοινωνικού Λειτουργού είναι το να βοηθήσει το άτομο να πιστέψει στον Εαυτό του και να ενεργοποιήσει το ίδιο τις ικανότητες και δυνατότητές του

Αυτό δεν εξαρτάται από το προσωπικό, αριθμητικά αλλά και σε ικανότητες;

Όχι μόνο. Είναι ομαδοποιημένα τα ιδρύματα. Το στοιχείο της ιδρυματοποίησης προκύπτει από την ομαδοποίηση. Άλλο να μένεις με 5 παιδιά και άλλο με 20! Παρουσιάζεται η δυσκολία του να υπάρξει προσωπική σχέση και να αναπτύξει ένα παιδί προσωπικότητα με αξίες κι αρχές, αφού λείπει το σταθερό πρότυπο και υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι με εναλλασσόμενο ωράριο. Επίσης, τα παιδιά που δεν μεγαλώνουν με γονείς ή έχουν κακοποιηθεί ή παραμεληθεί από τους γονείς τους, έχουν χάσει το νόημα της ζωής, έχουν χάσει την αυτοεκτίμησή τους και την εμπιστοσύνη τους προς τον κόσμο. Το κράτος φροντίζει μεν τα παιδιά αυτά στα ιδρύματα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει μια σωστή και λειτουργική οικογένεια. Όσον αφορά το ψυχολογικό κομμάτι, οπωσδήποτε ένα ίδρυμα… η βιβλιογραφία αναφέρει ότι τα στοιχεία της ιδρυματοποίησης είναι πολύ σοβαρά και τα φέρει βαρέως το άτομο.

Το βλέπω και στις αμερικάνικες τηλεοπτικές σειρές με παιδιά που ζουν σε ιδρύματα, να το σκάνε ξανά και ξανά. Είναι ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται. Εμείς που είμαστε απέξω, αδυνατούμε να το κατανοήσουμε.

Α μπράβο! Ακριβώς. Ο κόσμος δεν ξέρει τι είναι η Αναδοχή, ποια είναι τα στοιχεία της ιδρυματοποίησης. Πιστεύουν ότι αφού υπάρχει το ίδρυμα, τα παιδιά λαμβάνουν την πρέπουσα φροντίδα. Και μάλιστα πιστεύουν ότι όταν εμπλακούν πια ως εθελοντές, ότι για να αναλάβουν ένα παιδί υπό φροντίδα, για να το βάλουν μέσα στην οικογένειά τους, θα πρέπει να είναι τέλειο σε συμπεριφορά. Συχνά παραπονιούνται ότι «είναι δύσκολο παιδί, έχει πολλά προβλήματα, πρέπει να πάει σε ψυχολόγο!» και τους εξηγώ ότι ο ψυχολόγος δεν θα κάνει θαύματα. «Ψυχολόγος» είναι η ίδια η οικογένεια που θα φιλοξενήσει το παιδί, σε αναδοχή. Γιατί το παιδί έχει ανάγκη από θαλπωρή και αγάπη. Ψάχνει ένα άτομο που θα του δείξει εμπιστοσύνη, για να μπορέσει με τη σειρά του να εμπιστευτεί τον εαυτό του. Μόνο τότε θεραπεύεται από εκείνα όλα τα στοιχεία… και «χτίζεις» αργά! Τα αποτελέσματα θα τα δεις μετά από χρόνια.

Ένα παιδί πρέπει να μεγαλώνει με την οικογενειακή θαλπωρή και όχι να φέρει ιδρυματικά στοιχεία

Θεωρώ ότι όταν έχεις γεννήσει το παιδί «σου», πιστεύεις ότι έχεις ένα «άλλοθι» παραπάνω εμπιστοσύνης ή ελέγχου. «Είναι το παιδί μου, ξέρω καλύτερα τι και πώς». Από την άλλη, πάνω στην ίδια σκέψη, μπορώ να καταλάβω την αγωνία των υποψήφιων ανάδοχων γονιών που ενδεχομένως φοβούνται ότι αν συμβεί κάτι, θα χάσουν το παιδί!

Το «ξέρω καλύτερα Εγώ για το παιδί μου» είναι θέμα εγωισμού. Όσο για την αγωνία των ανάδοχων, υπάρχει, διότι δεν έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους, ίσως, για το πώς μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί.

Κανένα παιδί δεν είναι δικό μας!

Ένα παιδί που δεν είναι δικό «τους»!

Μα κανένα παιδί δεν είναι δικό μας! Και αυτό που έχω γεννήσει, ανήκει μόνο στον εαυτό του! Οι γονείς, δυστυχώς, μεταφέρουν τις δικές τους προσδοκίες. Και το κάνουν και οι ανάδοχοι αυτό. Είναι η παγίδα που τρέφει τον εγωισμό. Θέλω να δω πάνω στο παιδί «μου» αυτά που εγώ επιθυμώ…

Μα για αυτό δεν κάνουμε παιδιά, σε ένα τεράστιο ποσοστό; Για να διαιωνίσουμε το είδος μας! Και τι δείχνει αυτό; Ματαιοδοξία!

Μάλιστα. Επειδή δεν υπάρχει οικογενειακός προγραμματισμός, δεν υπάρχει ανάπτυξη των γονεϊκών ικανοτήτων πριν γίνουν γονείς…

Δεν ξέρω… Τι κάνει έναν γονιό κατάλληλο;!

Η Αγάπη!

Μόνο;

Το ότι αγαπάς τον άλλο, σημαίνει ότι τον σέβεσαι. Εντάξει; Σημαίνει ότι τον ακούς.

Ο υπεροπροστατευτισμός που επιδεικνύουν πολλοί γονείς;

Ο υπερπροστατευτισμός είναι θέμα νοοτροπίας. Της κοινωνίας. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν υπάρχει.

Η Ειλικρίνεια είναι πολύ σημαντική όταν μεγαλώνεις ένα παιδί

Το παιδί έχει την ικανότητα να σου δείξει τι χρειάζεται;

Δεν είναι αυτό. Είναι θέμα αυτογνωσίας. Αν εγώ ξέρω ποια είμαι, τις αδυναμίες μου, τα πλεονεκτήματά μου και ξέρω πού πατώ, τότε θα μπορώ να είμαι ειλικρινής απέναντι στο παιδί! Η Ειλικρίνεια είναι πολύ σημαντική όταν μεγαλώνεις ένα παιδί.

Ποιος είναι κατάλληλος ανάδοχος γονέας λοιπόν;

Είναι σημαντικό οι Κύπριοι να αντιληφθούμε ότι η Αναδοχή πρέπει να βγαίνει από την ψυχή μας. Δεν θα το κάνουν επειδή προσδοκούν να έχουν ένα παιδί στην οικογένειά τους, με τα δικά τους δεδομένα.

Ούτε θα λάβουν επίδομα!

Όχι. Δυστυχώς δυσκολευόμαστε να βρούμε εθελοντές ανάδοχους. Κι επειδή οι Κύπριοι γονείς δεν είναι, θεωρώ, προετοιμασμένοι για να αναλάβουν τέτοιον ρόλο, γι’αυτό και υπάρχουν παιδιά στα ιδρύματα. Προσωπικά πιστεύω πολύ στις Επαγγελματικές Αναδοχές. Και θεωρώ ότι ένας επαγγελματίας κοινωνικός λειτουργός ή ψυχολόγος ή παρεμφερείς ειδικότητες, με γνώσεις κι εμπειρία, είναι πολύ πιο κατάλληλος από έναν εθελοντή που διαθέτει μόνο αγάπη. Γιατί τα παιδιά αυτά χρειάζονται χρόνο, τεχνικές και υποστήριξη.

Ποια είναι τα είδη της Αναδοχής;

Διεθνώς, η Ανάδοχη Φροντίδα Παιδιών ταξινομείται σε είδη κυρίως με κριτήριο τον χρόνο παραμονής του παιδιού, τη σχέση του με την ανάδοχη οικογένεια και τις ειδικές μορφές αναδοχής. Υπάρχουν διάφορες μορφές Αναδοχής: Βραχυπρόθεσμη, Μεσοπρόθεσμη, Μακροπρόθεσμη, Ημερήσια, Έκτακτη, Ανακουφιστική, Αναδοχή Φιλοξενίας (μόνο για τα παιδιά στις Παιδικές Στέγες). Και ειδικές μορφές: Συγγενική, Μη Συγγενική, Επαγγελματική, Αναδοχή με ομάδα παιδιών.

Εφόσον η Αναδοχή είναι άλλο πράγμα από την Υιοθεσία και μπορεί να διακοπεί όποτε, γιατί εγώ να δώσω απλόχερα όλη μου την ενέργεια σε ένα παιδί, όταν αυτή η σχέση έχει ημερομηνία λήξης;

Γιατί το κάνεις για το συμφέρον του παιδιού. Το να δεθείς με ένα παιδί -όπως με ένα ζωάκι-, είναι πολύ σωστό. Δεν σημαίνει όμως ότι αυτή η σχέση έχει ημερομηνία. Βάζεις τη «σφραγίδα» σου, το παιδί θα κουβαλά για πάντα τις αρχές και τις αξίες που θα του προσφέρεις. Έχω γνωρίσει αξιόλογους ανάδοχους που είχαν αναδοχή παιδιών για 2 μόνο χρόνια, γιατί η βιολογική μητέρα ήταν άρρωστη σε νοσοκομείο. Τα συγκεκριμένα παιδιά αποκαλούν «θείους» την ανάδοχη οικογένεια που τα ανέλαβε για αυτά τα 2 χρόνια.

Η Αναδοχή είναι μεγαλείο ψυχής. Είναι προσφορά αγάπης χωρίς ανταμοιβή. Είναι στάση ζωής…

Φαντάζομαι ότι η Αναδοχή, όσο αυτή διαρκέσει, είναι επίπονη. Δεν μιλώ για τα διαδικαστικά, αλλά για το διάστημα που συνδέεται ένα παιδί με τους «γονείς» του.

Πάρα πολύ. Η Αναδοχή πρέπει να είναι συνειδητή απόφαση. Να σου διαβάσω κάτι που είχα γράψει: «Η Αναδοχή είναι μεγαλείο ψυχής. Είναι προσφορά αγάπης χωρίς ανταμοιβή. Είναι στάση ζωής…». Ο κάθε ανάδοχος γονιός είναι εθελοντής. Αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις, χρειάζονται συνέχεια καθοδήγηση και υποστήριξη.

Ο Σύνδεσμος «Φωλιά Αγάπης» τρέχει και το Πρόγραμμα της Ανεξάρτητης Διαβίωσης. Θες να μου πεις για αυτό;

Πάντα με τη συνεργασία των Κοινωνικών Υπηρεσιών, αναλαμβάνουμε να βοηθήσουμε παιδιά κυρίως των ιδρυμάτων, ηλικίας 16-18 ετών. Η Οργάνωσή μας νοικιάζει διαμέρισμα, το επιπλώνουμε κλπ., ορίζουμε ένα πρόσωπο αναφοράς που είναι ο κοινωνικός λειτουργός της «Φωλιάς», και τα παιδιά μένουν εκεί μόνα τους ή με συμβίωση (τα κορίτσια με τα κορίτσια), με στόχο να αυτονομηθούν, να ανεξαρτητοποιηθούν, να αναπτύξουν δεξιότητες. Στα ιδρύματα τα παιδιά δεν λαμβάνουν πρωτοβουλίες, είναι εξαρτώμενα… Τα παιδιά δεν ξέρουν πώς να πληρώσουν το ρεύμα, πώς να διαχειριστούν τα οικονομικά τους… Παράλληλα, τώρα, η Οργάνωση έχει κάνει πρόταση στις ΥΚΕ για ένα καινοτόμο πρόγραμμα Επαγγελματικής Στήριξης και Αποκατάστασης των νυν και πρώην παιδιών υπό φροντίδα, με απώτερο στόχο την επιτυχή ένταξη των παιδιών αυτών στην αγορά εργασίας.   

Το κράτος θα έπρεπε να επιθυμεί πολίτες αυτόνομους, ανεξάρτητους, που δεν θα είναι λήπτες επιδομάτων και βοηθημάτων

Επένδυσε πάνω στους πολίτες σου!

Καταρχήν, δημιούργησε πολίτες!

Ναι.

Ως ΜΚΟ, έχετε τη στήριξη της Πολιτείας;

Το κράτος μέσω του «Σχεδίου Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας» του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, επιχορηγεί μέρος από τα έξοδα των Προγραμμάτων-προτάσεών μας, που οι ίδιες οι Υπηρεσίες εγκρίνουν.

Τελείωσες με την Αναδοχή, σε προσωπικό επίπεδο το 2011. Θα το ξανάκανες; Θα γινόσουν και πάλι ανάδοχος γονέας;

Ο σύζυγος, σίγουρα. Εγώ… (μεγάλη παύση) δεν θέλω να προσφέρω πια σε 1-2 άτομα μόνο. Κάνω πού και πού Ανακουφιστική Αναδοχή, εθελοντικά. Προτιμώ να δημιουργώ Προγράμματα για να βοηθώ μεγαλύτερη μερίδα παιδιών.

Η Αναδοχή δεν είναι νομική πράξη. Ο θεσμός της Αναδοχής είναι κοινωνικός θεσμός προστασίας παιδιών

Έλα να διαχωρίσουμε την Αναδοχή από την Υιοθεσία, που νομίζω ότι εδώ υπάρχει σύγχυση

Ο κόσμος συχνά μπερδεύεται, ναι. Η Υιοθεσία είναι μια αμετάκλητη νομική πράξη, μέσα από την οποία το παιδί γίνεται φυσικό τέκνο. Η Αναδοχή δεν είναι νομική πράξη. Είναι διοικητική πράξη, ουσιαστικά. Ο θεσμός της Αναδοχής είναι κοινωνικός θεσμός προστασίας παιδιών.

Άρα, με την Αναδοχή, δεν έχεις στα «μάτια» του Νόμου ευθύνη αν συμβεί κάτι στο παιδί;

Η ευθύνη υπάρχει και είναι μέρος της φροντίδας ενός παιδιού. Γίνεται αξιολόγηση, εγκρίνεσαι ως ανάδοχος, γίνεται ένα συμβόλαιο ότι αναλαμβάνεις την φροντίδα, την επιμέλεια κλπ. του συγκεκριμένου παιδιού. Και υπάρχει μια συνεργασία, εποπτεία/παρακολούθηση, στήριξη του Ανάδοχου από τον εκάστοτε κοινωνικό λειτουργό.

Υπάρχει έλλειψη ανάδοχων οικογενειών, τεράστια έλλειψη

Για να κάνω μια αφελή ερώτηση: Μπορείς να «διαλέξεις» παιδί ή ηλικία;

Ναι… Δεν είναι ότι διαλέγεις ακριβώς. Γίνεται κατά κάποιο τρόπο ένα συνταίριασμα. Ο κοινωνικός λειτουργός που γνωρίζει τα παιδιά των ιδρυμάτων ή άλλα και γνωρίζει και τον Ανάδοχο, προσπαθεί να ταιριάξει ποιος Ανάδοχος θα ήταν ο κατάλληλος για το συγκεκριμένο παιδί. Δυστυχώς δεν υπάρχει καμιά λίστα αναμονής Ανάδοχων Γονέων για να μπορέσει τόσο εύκολα να διαλέξει ο κοινωνικός λειτουργός. Υπάρχει έλλειψη ανάδοχων οικογενειών, τεράστια έλλειψη. Ξέχασα να σου πω, επίσης, ότι η Οργάνωσή μας λειτουργεί το Σώμα Εθελοντών και το Σώμα Επιστημονικών Συνεργατών. Έχουμε συγκεντρώσει πολλές επιστημονικές ειδικότητες (ορθοδοντικός, παιδίατρος κλπ.), και οι επιστήμονες αυτοί προσφέρουν σε πρώην και νυν παιδιά υπό φροντίδα δωρεάν τις υπηρεσίες τους.

Ο Εθελοντισμός στην Κύπρο -και όχι τράπεζες και πολιτικοί- έχει σώσει τον τόπο

Καταλαβαίνω ότι όλο αυτό το Σύστημα, αν το λέω σωστά, στηρίζεται κατά βάση στον Εθελοντισμό

Μάλιστα. Ο Εθελοντισμός στην Κύπρο -και όχι τράπεζες και πολιτικοί- έχει σώσει τον τόπο και στηρίζει το Κυπριακό Κράτος (κοινωνικά παντοπωλεία κλπ.).

Ένα παιδί για να μορφωθεί, ψυχολογικά πρέπει να είναι ισορροπημένο

Φαντάζομαι όλες οι ιστορίες παιδιών που έζησες, είναι ιστορίες αγάπης. Έχεις κάποια που ξεχωρίζεις και που το παιδί, μπαίνοντας στο πλαίσιο της Αναδοχής, σώθηκε;

(ξεφυσά) Έχω τόσα μέσα στο μυαλό μου… Οι εμπειρίες μου από την Αναδοχή έχουν δείξει ότι τα παιδιά σώζονται όταν Ανάδοχοι Γονείς «θυσιάζονται». Κι έχουν θυσιαστεί πάρα πολλοί ανάδοχοι για αυτά τα παιδιά! Με αποτέλεσμα να έχουν πάει από το 0 στο 10, ψυχοσωματικά, αυτά τα παιδιά και να εξελίσσεται και η εκπαίδευσή τους, η μόρφωσή τους. Ένα παιδί για να μορφωθεί, ψυχολογικά πρέπει να είναι ισορροπημένο.

Τα παιδιά υπό φροντίδα πάνε κανονικά σχολείο;

Ναι, βέβαια.  

Άρα έρχονται σε επαφή με άλλα παιδιά, υπάρχει κοινωνικοποίηση. Βλέπεις στιγματισμό προς το παιδί υπό φροντίδα προερχόμενο από τα άλλα παιδιά;

Βέβαια, υπάρχει. Είναι τα «Παιδιά της Παιδικής Στέγης», τα «Παιδιά του Ξενώνα»… Τα ίδια τα παιδιά της Παιδικής Στέγης, Φοίβη μου, ειδικά όταν φτάσουν στην ηλικία των 13, δεν θέλουν να πηγαίνουν σχολείο με το λεωφορείο της Παιδικής Στέγης. Ή μπορεί να συστήσουν στους συμμαθητές τους ψέματα τους ιδρυματικούς λειτουργούς ως «η μαμά μου»… (δακρύζει)

Αντιλαμβάνομαι ότι σε τέτοιες στιγμές νιώθεις ανήμπορος…

Μα ναι… Ως «Φωλιά» έχουμε κάνει πρόταση ώστε ο θεσμός της Αναδοχής να γίνει Νόμος. Στην Ελλάδα έγινε! Ξέρεις πόσα κατάλοιπα αφήνει σε έναν άνθρωπο το ιδρυματικό στοιχείο;

Τα δικά μας κριτήρια, λοιπόν, στην Αναδοχή, είναι η Αγάπη

Πως κρίνεται ποια παιδιά θα δοθούν για Αναδοχή -και όχι για Υιοθεσία π.χ.- και μέχρι ποιο έτος της ζωής τους;

Εξαρτάται. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Εφόσον ένα παιδί ληφθεί υπό την φροντίδα των Κοινωνικών Υπηρεσιών, καταρτίζεται αρχικά ένα «Σχέδιο Αποκατάστασης και Φροντίδας» του εκάστοτε παιδιού. Πρέπει να υπάρχει ολιστική αντιμετώπιση. Βλέπουμε ποιος θα φροντίσει το παιδί, τι προοπτικές υπάρχουν, ποιο είναι το καλύτερο πλαίσιο αποκατάστασης αυτού του παιδιού. Αναδοχή; Υιοθεσία; Αν π.χ. μια μάνα που μόλις γέννησε δεν θέλει να κρατήσει το παιδί της, ο Νόμος της δίνει περιθώριο 3 μήνες. Γιατί υπάρχει και η επιλόχεια κατάθλιψη. Μπορεί να δώσει το παιδί της για υιοθεσία. Δικαιούται μέσα σε 3 μήνες να κάνει ανάκληση της απόφασής της. Γιατί ενδεχομένως να την πίεσαν οι γονείς της ή είναι ανήλικη. Άλλο το να σου λείπει ένα ζευγάρι παπούτσια, άλλο η Αγάπη… Έχει μια διαφορά. Κατάντησε σήμερα η κοινωνία να μετριέται με το πόσα λεφτά έχει κάποιος, πώς ντύνεται, αν είναι όμορφος… Τα δικά μας κριτήρια, λοιπόν, στην Αναδοχή, είναι η Αγάπη.

Το πιο δύσκολο… Με ποια πρακτικά κριτήρια επιλέγεται ένας Ανάδοχος Γονιός; Σταθερό εισόδημα;

Υπάρχουν κάποιες ιδιότητες που εξετάζουν οι αρμόδιοι λειτουργοί πέραν από το να είναι σε θέση ο υποψήφιος να συντηρεί μια οικογένεια: Να έχει καλή και ψυχική υγεία. Ένα επίσης σημαντικό κομμάτι για τους εθελοντές Ανάδοχους είναι και η καλή συνεργασία τους με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

Πόσο καιρό διαρκεί η όλη διαδικασία της Αναδοχής, από την ώρα που εγώ θα εκφράσω την επιθυμία να αναλάβω ένα παιδί υπό φροντίδα;

Δεν ξέρω να σου απαντήσω. Οι ΥΚΕ είναι αρμόδιες για αυτό το θέμα.  

Έχει συμβεί να κάνουν πίσω τελικά ζευγάρια που αρχικά εκδήλωσαν ενδιαφέρον για Αναδοχή;

Βεβαίως. Πολύ συχνά. Όταν γίνεται σωστή ενημέρωση από τους αρμόδιους λειτουργούς και από την «Φωλιά Αγάπης» και συνειδητοποιούν οι ενδιαφερόμενοι τον βαθμό δυσκολίας και τις ευθύνες που θα πρέπει να αναλάβουν, κάνουν συχνά πίσω.

Πες μου αν μπορεί να κριθεί κατάλληλη για Ανάδοχος γονιός, μία άγαμη Γυναίκα

Φυσικά μπορεί.

Υπάρχει ηλικιακός περιορισμός;

Όχι!

Μπορούν ομόφυλα ζευγάρια να κριθούν κατάλληλα για Αναδοχή;

Δεν ξέρω. Δεν μπορώ να σου απαντήσω. Μπορεί να καθίσει η Επιτροπή που θα συνεδριάσει και να κρίνει ότι το συγκεκριμένο ζευγάρι είναι κατάλληλο.

Πάντως, να σου πω ότι θεωρώ πως αυτή η «πόρτα» που άνοιξε με το Σύμφωνο Συμβίωσης στην Κύπρο -που αναγνωρίζει και ομόφυλα ζευγάρια- μπορεί να κάνει απίστευτο καλό

Δεν ξέρω. Πρέπει να ληφθούν και άλλα πράγματα υπόψη.

Όπως;

Η κυπριακή νοοτροπία… Θα πηγαίνει το παιδί στο σχολείο και θα το κοροϊδεύουν. Θα συμβάλλει σε αυτό το Κράτος;

Προτιμά το Κράτος να μείνουν τα παιδιά στα ιδρύματα δηλαδή;

Δεν ξέρω. Θεωρώ ότι πρέπει στο πίσω μέρος του μυαλού σου να έχεις πάντα και τον κοινωνικό περίγυρο, την κοινωνική αποδοχή. Δηλαδή από τον έναν στιγματισμό, θα δώσουν στο παιδί άλλον στιγματισμό;! Κατάλαβες; Πρέπει να ληφθεί και αυτό υπόψη. Είναι μικρή η κοινωνία της Κύπρου.

Ναι αλλά πρέπει να «σπάσει» κάποτε και αυτό το ταμπού!

Το ταμπού «σπάει» σιγά-σιγά.

Ναι, αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσει!

Ναι. Αλλά επειδή τα ανάδοχα παιδιά είναι παιδιά του Κράτους… Είμαστε ακόμη πατριαρχική κοινωνία με υπαρκτά τα στοιχεία της παραδοσιακής οικογένειας.

Κλείνοντας, θέλω να δώσεις μια ευχή όσον αφορά την Αναδοχή

Ναι. Ευχή μου είναι νεαρά ζευγάρια να ενδιαφερθούν για τον θεσμό της Αναδοχής. Ούτε ώστε τα παιδιά υπό φροντίδα, τα οποία βρίσκονται σε ιδρύματα, να βρουν μια οικογενειακή θαλπωρή, αγάπη, στήριξη, για να έχουμε αύριο καλούς κι ενεργούς πολίτες.

Ευχαριστώ πολύ!

Να είσαι καλά.

#ροζδύναμη