Δεν έχω επιλογή (;)

Δεν έχω επιλογή, σκέφτεται η 30χρονη Μαρία, μητέρα δύο παιδιών που βρίσκεται μέσα σ ένα δυστυχισμένο γάμο, δεν έχω επιλογή μονολογεί και ο 35χρονος Κώστας, που είναι λογιστής και δεν του αρέσει το εργασιακό του περιβάλλον. Δεν έχουν επιλογή, σκέφτονται και βαριανασαίνουν και αρχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης. Που να χωρίζεις, και τι θα πει και ο κόσμος, και τι θα γίνει και με τα παιδιά σκέφτεται η μεν, που να τρέχεις την εποχή της κρίσης να αλλάζεις επάγγελμα, σκέφτεται ο δε. Και εξακολουθούν απλά να υπάρχουν, και να τροφοδοτούν τη μιζέρια τους και την θλίψη τους, αφού δεν… έχουν επιλογή.

Είναι όμως έτσι; Η αλήθεια είναι ότι επιλογές έχουμε. Αυτό που μας δυσκολεύει είναι το τίμημα που συνοδεύει την κάθε μας επιλογή, και που πρέπει εμείς να πληρώσουμε.

Ο ψυχολόγος Δρ. Μιχάλης Χαντάς, στο βιβλίο του Ψυχολογικές Παγίδες, αναφέρει ότι το “δεν έχω επιλογή” είναι μια διαδικασία αντίληψης που όλοι μας έχουμε βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή μας, και πως συχνά ακόμα και τα καθημερινά πράγματα που κάνουμε τα βιώνουμε ως απόλυτα αναγκαστικά. Μεταξύ άλλων, ο συγγραφέας αναφέρει ότι το πιο άμεσο αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης είναι η κατάθλιψη, που προέρχεται από την απουσία της προοπτικής και της ελπίδας. Τέλος, αναφέρει ότι η δυνατότητα του να μην πληρώσουμε το κόστος των αποφάσεων μας δεν υπάρχει, έχουμε όμως την επιλογή να διαλέξουμε το τίμημα και το κέρδος που προτιμάμε. Αυτή η επιλογή μας κάνει ελεύθερους και απόλυτα υπεύθυνους για τη ζωή μας.

Ακόμα και στα γεγονότα της ζωής που δεν είναι επιλογή μας να συμβούν, έχουμε τον έλεγχο στο πως θα τα διαχειριστούμε. Ο Βίκτορ Φρανκλ, έγραψε μεταξύ άλλων ότι “Όταν δεν μπορούμε να αλλάξουμε μια κατάσταση η πρόκληση είναι να αλλάξουμε τον εαυτό μας.” Ακόμα είπε το εξής: “Ανάμεσα στο ερέθισμα και την αντίδραση υπάρχει ένα κενό. Σε αυτό το κενό έγκειται η δύναμη να επιλέξουμε την αντίδραση. Στην αντίδραση μας υποφαίνεται η ανάπτυξη και η ελευθερία μας.”

Γνωρίζετε πολλούς που θα άφηναν με ευκολία το γνώριμο, αυτό που έχουν μάθει και έχουν συνηθίσει, για να επιφέρουν μια επιθυμητή αλλαγή στη ζωή τους; Όχι πολλούς! Γιατί η μετάβαση από μία κατάσταση σε μια άλλη είναι συνήθως δύσκολη και απαιτεί χρόνος προσαρμογής. Η αλλαγή είναι συχνά μια όχι και τόσο εύκολη διαδικασία. Σχεδόν κανείς δεν αφήνει τόσο απλά το comfort zone του. Για πολλούς ανθρώπους, ακόμα και όταν μια κατάσταση τους φθείρει ψυχολογικά και σωματικά δεν την αφήνουν, γιατί νιώθουν ίσως ανακούφιση στο γνώριμο. Με άλλα λόγια, έτσι έχουν μάθει. Η πρόκληση, όταν πρόκειται να αλλάξουμε μια κατάσταση, είναι στο τίμημα που έχουμε να πληρώσουμε για την επιλογή μας. Έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα στο βολικό και στο γνώριμο, και σε κάτι καινούριο και διαφορετικό, που όμως θα είναι ταυτόχρονα και τρομακτικό, ακριβώς επειδή δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε.

Το να σκεφτόμαστε όμως ότι δεν έχουμε επιλογή είναι λάθος. Και ακριβώς αυτή η αντίληψη, ότι είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε μια δυσάρεστη κατάσταση, όποια και να είναι αυτή, και ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να την αλλάξουμε, μας φέρνει αντιμέτωπους με συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους που είναι πραγματικά! Σε αντίθεση με την αντίληψη μας ότι δεν έχουμε επιλογή, που δεν είναι παρά μια πλάνη.

Μεταθέτουμε την ευθύνη της ζωής μας έξω από μας, ίσως γιατί είναι πιο εύκολο να την εναποθέσουμε στη μοίρα. Όμως δεν είναι έτσι. Σκεφτείτε την νέα γυναίκα που είναι παντρεμένη με παιδιά αλλά για διάφορους λόγους δεν περνάει καλά στο γάμο της. Επιλέγει να μην φύγει γιατί σκέφτεται τι θα πουν οι γείτονες, και έπειτα είναι και τα παιδιά. Σας διαβεβαιώ ότι κανένας άνθρωπος δεν θα θέλει μελλοντικά να σηκώσει το βάρος μιας τέτοιας ευθύνης, ότι οι γονείς του δεν χώρισαν εξαιτίας του. Οπότε αυτή η γυναίκα επιλέγει να πληρώσει αυτό το τίμημα. Να περπατά με το κεφάλι ψηλά στην γειτονιά, άσχετα με το τι γίνεται όταν κλείσουν οι πόρτες του σπιτιού της.

Δεν λέω ότι είναι εύκολο. Δεν πάυει όμως να έχει την επιλογή στα χέρια της, να αλλάξει την κατάσταση. #ροζδύναμη