Για να μπορέσουμε να αναλύσουμε το πότε μιλάμε για καθυστέρηση λόγου, θα πρέπει αρχικά να είμαστε σίγουροι πως ξέρουμε με ποιο τρόπο αναπτύσσετε ο λόγος σε ένα παιδί χωρίς καθυστέρηση λόγου. Υπό κανονικές συνθήκες ο λόγος ενός παιδιού αναπτύσσεται αβίαστα, χωρίς διδασκαλία. Η σημαντικότερη ηλικία ανάπτυξης της γλώσσας ορίζεται στα 1,5 με 4,5 έτη. Μέχρι την ηλικία των 5 ετών το παιδί, φυσιολογικά θα πρέπει η ομιλία του να γίνεται πλήρως καταληπτή από τρίτα άτομα. Υπάρχουν παιδάκια, στα οποία ενδέχεται να καθυστερήσει η ανάπτυξη στον λόγο τους και κάποια άλλα στα οποία όπως αναφέραμε και πρωτύτερα, ο λόγος θα αναπτυχθεί αβίαστα, ακολουθώντας έτσι τα φυσιολογικά αναπτυξιακά ορόσημα.
Έτσι τώρα μπορούμε να αντιληφθούμε πως για καθυστέρηση λόγου θα μιλήσουμε, όταν ένα παιδί δεν ακολουθεί τα φυσιολογικά αναπτυξιακά ορόσημα, βάση της χρονολογικής του ηλικίας. Καθυστέρηση λόγου λοιπόν, ενδέχεται να έχουμε όταν οι λεξούλες ή ακόμη και οι προτασούλες που παράγει ένα παιδάκι, δεν γίνονται καταληπτές από τρίτους ή ακόμη δεν αντιστοιχούν στην χρονολογική του ηλικία. Το γεγονός στο οποίο ένα παιδί μπορεί να μην μπορεί να μιμηθεί ήχους που ακούει, παραλείπει συλλαβούλες ή και ήχους από λέξεις ή μπερδεύει τους ήχους μιας λέξης, μπορεί να αποτελούν ενδείξεις καθυστέρησης στην ανάπτυξη του λόγου. Ακόμη, όταν ο λόγος αναπτύσσεται με πολύ αργούς ρυθμούς, ακολουθώντας μια μη τυπική πορεία ανάπτυξης, και πάλι μιλάμε για καθυστέρηση λόγου. Βέβαια σημαντικό, θα ήταν να μπορούσαμε να γνωρίζαμε και τα φυσιολογικά αναπτυξιακά ορόσημα ή την τυπική πορεία ανάπτυξης σε κάθε ηλικιακή ομάδα, για να μπορέσουμε να δούμε πότε πραγματικά μιλάμε για καθυστέρηση ή όχι, τα οποία όμως τα είχαμε αναφέρει σε άλλα μας άρθρα.
Επιπροσθέτως εάν ένα παιδάκι στην ηλικία των 18 μηνών δεν χρησιμοποιεί κάποιο λεξιλόγιο, ή στην ηλικία των 2 ετών δεν δημιουργεί φρασούλες 2 λέξεων και στην ηλικία των 3 δεν δημιουργεί προτάσεις 3 λέξεων, τότε μπορούμε ενδεχομένως να μιλάμε για καθυστέρηση λόγου. Το ότι το παιδί μπορεί να παρουσιάζει ορισμένες ελλείψεις στην ανάπτυξη του λόγου, δεν σημαίνει απαραίτητα πως παρουσιάζει και ελλείψεις στην κατανόηση του λόγου. Για παράδειγμα στην ηλικία του ενός έτους, φυσιολογικά θα πρέπει να μπορεί να ανταποκρίνεται σε μονή εντολή (π.χ. φέρε μπάλα), ή στην ηλικία των 2, θα πρέπει να ανταποκρίνεται και να ακολουθεί διπλές εντολές τύπου π.χ. φέρε την μπάλα και έλα εδώ. Επιπροσθέτως, ένα παιδάκι, μπορεί να καταλάβει όλο το παραμύθι που θέλεις να του διαβάσεις, αλλά δεν θα μπορεί να αφηγηθεί αυτά τα οποία άκουσε. Εάν παρατηρήσουμε από την άλλη ότι το παιδάκι αδυνατεί να κατανοήσει (π.χ. ένα παραμύθι που διαβάσαμε) και να εκτελέσει εντολές ανάλογες με την χρονολογική του ηλικία τότε ενδεχομένως να μιλάμε και για καθυστέρηση στην κατανόηση του λόγου.
Συνεπώς, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως όταν η κατανόηση ή η έκφραση του παιδιού, δεν είναι ανάλογη της χρονολογικής του ηλικίας τότε πιθανόν να μιλάμε για καθυστέρηση λόγου. Ο λόγος που αναφέρεται η λέξη πιθανόν είναι διότι εμπλέκονται διάφοροι παράγοντες (π.χ. περιβάλλον), για να είμαστε σίγουροι για μια διάγνωση, έχοντας λίγες ενδείξεις. Στο τέλος αυτού του άρθρου θα δώσουμε ένα κατάλογο με ορισμένες ενδείξεις γλωσσικής καθυστέρησης.
Η πιο σωστή κίνηση που έχετε να κάνετε εάν έχετε προβληματισμούς, για κάτι από τα όσα αναφέρθηκαν δεν έχετε παρά να επικοινωνήσετε με κάποιο λογοπαθολόγο εξειδικευμένο στην αξιολόγηση παιδιατρικού πληθυσμού και συγκεκριμένα στην καθυστέρηση λόγου, για μια εμπεριστατωμένη αξιολόγηση, η οποία σίγουρα θα σας δώσει πολλές απαντήσεις στα ερωτήματά σας.
Ενδεικτικός κατάλογος γλωσσικής καθυστέρησης:
2 μηνών: δεν ανταποκρίνεται σε ήχους που ακούει
6-9 μηνών: αδυναμία μίμησης ήχων που ακούει από την ομιλία ενηλίκων
6-12 μηνών: δεν υπάρχει βάβισμα
13-18 μηνών: χρήση μόνο νοημάτων, καθόλου χρήση ομιλίας με σκοπό την επικοινωνία
18 μηνών και μετά: δεν έχει παράγει τις πρώτες λεξούλες
2 ετών: χρήση μεμονωμένων λέξεων, αδυναμία δημιουργίας φράσεων με 2 λέξεις
2 ετών και μετά: δεν εκτελεί απλές εντολές ή δεν κατανοεί αρκετές λέξεις που χρησιμοποιείτε υψηλής συχνότητας
2-3 ετών: δεν επικοινωνεί τις βασικές του ανάγκες και δεν δημιουργεί φράσεις ή προτάσεις με το ρήμα «Θέλω»
3 ετών: ακατάληπτη ομιλία ακόμη και από την οικογένειά του
Η Έλενα Αλωνεύτη είναι απόφοιτη του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, με τίτλο σπουδών Λογοπαθολογία/ Λογοθεραπεία, από όπου αποφοίτησε με Άριστα. Ιδιωτεύει στη Λευκωσία, δουλεύοντας με ένα ευρύ φάσμα διαταραχών. Παρέχει υπηρεσίες Λογοθεραπείας οι οποίες συμπεριλαμβάνουν τη Συμβουλευτική Γονέων, την Πρόληψη, Αξιολόγηση, Διάγνωση, Θεραπεία και Αποκατάσταση των διαταραχών του Λόγου, της Ομιλίας και Επικοινωνίας, τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Η κα. Αλωνεύτη είναι εκπαιδευμένη στο σύστημα Εναλλακτικής και Επαυξητικής Επικοινωνίας GRID 3 και στο γλωσσικό σύστημα ΜΑΚΑΤΟΝ. Είναι εκπαιδευμένη στην παροχή θεραπειών μέσω του προγράμματος “Phoneme Touch and Say”, καθώς επίσης και στην Παιχνιδοθεραπεία. Έχει παρακολουθήσει σειρά σεμιναρίων που αφορούν ενήλικες και παιδιά.
Σχόλια