fahrenheit 451

fahrenheit 451 –
 Ray Bradbury

Το 1953 στο απόγειο τπου Μακαρθισμού στις ΗΠΑ ο Ray Bradbury γράφει το Fahrenheit 451. Το στόρι του βιβλίου έχει ως εξής:

Σε ένα δυστοπικό μέλλον ο Γκάι Μόνταγκ είναι πυρονόμος. Αντίθετα με τη δουλειά του πυροσβέστη σε αυτό το μέλλον η δουλειά του είναι να βάζει φωτιές . Και να καίει βιβλία. Θεωρεί τη δουλειά του χρέος του και ότι έτσι προστατεύει τους πολίτες. Στην κοινωνία του απαγορεύεται κάθε ιδιοκτησία, μελέτη και αναπαραγωγή βιβλίων. Έτσι μετά από καταγγελίες πολιτών και έρευνες των αρχών η πυρονόμοι τα εντοπίζουν και τα καίνε.  Είναι μια δουλειά που απολαμβάνει να κάνει και δεν τον προβληματίζει μέχρι που η γνωριμία του με κάποιους ανθρώπους που αντιστέκονται αρχίζει να κλέβει βιβλία και να τα διαβάζει. Και ένα απρόσμενο γεγονός τον συγκλονίζει. Μια ηλικιωμένη γυναίκα αρνείται να εγκαταλείψει το σπίτι της και αποφασίζει να αυτοπυρποληθεί μαζί με τα αγαπημένα της λογοτεχνικά έργα. Έτσι ο Μόνταγκ συνειδητοποίησε τι πρέπει να κάνει. .

Η καύση βιβλίων είναι δυστυχώς μια τακτική που έχει επαναληφθεί στο παρελθόν από απολυταρχικά καθεστώτα και χαρακτήρισε εποχές σκοταδισμού. Η διαχρονικότητα της ιστορίας του δεν αμφισβητείται εύκολα· γράφεται σε μια εποχή που ο κόσμος έχει ήδη ζήσει την καύση βιβλίων από τους Ναζί και η επιτροπή αντι-αμερικανικών ενεργειών του στρατηγού Μακάρθυ δημιουργεί τρόμο εξαπολύοντας ένα εξελιγμένο κυνήγι μαγισσών. Το ερώτημα της καταστολής των ιδεών βέβαια παραμένει διαρκώς επίκαιρο ούτως ή άλλως.  Η απαγόρευση των βιβλίων όμως  στον κόσμο που περιγράφει ο Ray Bradbury είναι καθολική. Δεν απαγορεύονται βιβλία μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ή ιδεολογίας αλλά όλα. Και το πιο τρομακτικό είναι οτι ο κόσμος συναίνεσε σε αυτό.

Σε 3 άξονες

Ο Bradbury θίγει 3 μεγάλα θέματα. Το ένα είναι η κατάληψη της καθημερινότητας από την μαζική κουλτούρα, την εύκολη , αβίαστη και άκτριτη λήψη μηνυμάτων. Ο κόσμος επιτρέπεται να ”διασκεδάζει” μόνο με ψυχαγωγικές εκπομπές που φθάνουν σε κάθε σπίτι μέσα από οικιακές, επίπεδες οθόνες. Το κείμενο του Ρέι Μπράντμπερι προβλέπει την καταλυτική και επικίνδυνη επίδραση των τηλεοπτικών μέσων στη διαμόρφωση συνειδήσεων και προφητεύει τις καταστροφικές συνέπειες της έλλειψης κριτικής σκέψης, της καταστολής της πνευματικότητας, της επικράτησης της κοινοτυπίας με δικαιολογία την καταπολέμηση κάθε μορφής ρατσισμού, διάκρισης και προκαταλήψεων. Ο κόσμος του Μόνταγκ είναι πλυμμηρισμένος από οθόνες. Η σύζυγός του μιλά για την τηλεόραση αποκαλώντας τη ‘η οικογένεια μου’.

Το δεύτερο είναι η η κακώς εννοούμενη πολιτική ορθότητα.Και εδώ ο Μπράντμπερι εισάγει κάτι πράγματι αιρετικό για την εποχή που έγραψε το βιβλίο: τις αρνητικές συνέπειες της αξιακής ουδετερότητας ή πολιτικής ορθότητας,σε μία δημοκρατική κοινωνία όπου όλοι οι πολίτες συνταγματικά είναι ίσοι. Οι κάθε λογής μειονότητες, γράφει, δεν πρέπει να ενοχλούνται από αναφορές που μπορεί να τις θίγουν. Στην ιστορία του η κρίση και η σύγκριση, η αμφιβολία και ο προβληματισμός είναι ανεπιθύμητες – ό,τι ακριβώς υπηρετούν και αναπτύσσουν τα βιβλία. “Colored people don’t like Little Black Sambo. Burn it. White people don’t feel good about Uncle Tom’s Cabin. Burn it.” Κάποτε πέτυχα μια είδηση πως το βιβλίο Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια έχει απαγορευτεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της χρήσης αισχρολογίας και υποτιθέμενης προώθησης της λευκής υπεροχής,με φόβο ότι “η απεικόνιση του πως οι μαύροι αντιμετωπίζονται από τα μέλη της ρατσιστικής λευκής κοινότητας…θα αναστάτωνε τα μαύρα παιδιά”. Στην πραγματικότητα πρόκειται για το αγαπημένο βιβλίο των ΗΠΑ, έναν ύμνο κατά του ρατσισμού, που η συγγραφέας του δεν δίστασε να απεικονίσει πως είχε η κατάσταση στη χώρα την εποχή που τοποθετείται η ιστορία.Γιατί οι δυστυχίες δεν εξαφανίζονται αν τις κρύψουμε κάτω από το χαλί.

Τέλος ο Bradbury εξυμνεί το βιβλίο. Πυρήνας της δράσης του απολυταρχικού καθεστώτος είναι η προληπτική λογοκρισία υπό ένα υπερ-ιδεολογικό κριτήριο. Τα βιβλία προκαλούν ερωτήματα, τα ερωτήματα δυσθυμία, η δυσθυμία δυστυχία.  Το ολοκληρωτικό καθεστώς  ξεγελάει τον πολίτη προσφέροντας του μια υποτιθέμενη ασφάλεια , ισότητα, γαλήνης και ισορροπίας.
Όμως τα γραπτά είναι μνήμη, και η μνήμη καθορίζειτην ταυτότητα μας. Χωρίς αυτήν είμαστε έρμαια των επιλογών που άλλοι κάνουν για εμάς.Το «Φαρενάιτ 451» αποκαλύπτει το ζοφερό τοπίο του ολοκληρωτισμού και σε προκαλεί να επαναπροσδιορίσεις τις επιλογές σου.
Επανεκτιμά την αξία της μάθησης, της ανταλλαγής απόψεως, της έκφρασης λόγου.

 Οι 451 βαθμοί της κλιμακας Φάρενάιτ είναι η θερμοκρασία στην οποία το χαρτί των βιβλίων καίγεται. Δεν καίγονται όμως μαζί και οι ιδέες.

#ροζδύναμη