Συνέντευξη: Πόπη Νικολάου

Άνθρωποι-σκλάβοι, Αγνοούμενοι, Μετανάστες… Αποτύπωση. Αφύπνιση! Η Πόπη Νικολάου μου τράβηξε την προσοχή, όταν είδα γλυπτά έργα καμωμένα από τους μαθητές της. Είναι δασκάλα. Εικαστικών Τεχνών. Και κατορθώνει κάθε χρονιά να εμπνεύσει, να εμφυσήσει αξίες, ευαισθησίες κι ευαισθητοποιήσεις στα παιδιά του εκάστοτε σχολείου της, με έναν κοινό στόχο: να δημιουργήσουν μαζί ένα έργο-κοινωνικό μήνυμα. Ένα έργο με ό,τι ακριβώς συμβαίνει δίπλα μας. Η «Ειρήνη» έγινε από μαθητές της Λεμύθου τα Σαββατοκύριακα. Οι «Έκπτωτοι Άγγελοι» από μαθητές του Λυκείου Αποστόλου Λουκά Κολοσσίου, όπως και οι «Μετανάστες». Ο «Θρήνος» από μαθητές μετανάστες, ως επί το πλείστον, στην Πάφο. Η ίδια, πρόσφυγας από την Αμμόχωστο, σπούδασε Καλές Τέχνες (Τοιχογραφία & Ελαιογραφία) στο Πεκίνο και το Νέο Δελχί, αντίστοιχα. Αυτό, πριν 30 χρόνια. Την έχω απέναντί μου και νιώθω ότι τώρα θα σηκωθεί, θα με αρπάξει από το χέρι για να πετάξουμε. Και θέλω να μάθω πόσο βάθος έχει αυτό που σπινθηρίζει μέσα της. Γιατί σπανίως οι άνθρωποι φωτίζουν το βλέμμα τους με την ψυχή τους. Κι όμως…

συνέντευξη στη Φοίβη Σιταρά

Πόπη, είσαι η 2^η Κύπρια που ξεχωρίζει και βραβεύεται διεθνώς για το έργο της στην Εκπαίδευση. Την Κυριακή θα τιμηθείς με το “Global Teacher Award 2019”, μαζί με άλλους υποψήφιούς σου από συνολικά 70 χώρες της γης μας. Πέρσι διακρίθηκε η επίσης Κύπρια Άντρια Ζαφειράκου με το συνολικό βραβείο “Global Teacher Prize 2018”, ως η «Καλύτερη Δασκάλα του Κόσμου»!

Η Ζαφειράκου; Σπουδαία εκπαιδευτικός. Η πρώτη σκέψη που κάνεις όταν μαθαίνεις ότι κέρδισες ένα τέτοιο βραβείο είναι η χαρά, γιατί νιώθεις επιβράβευση για το εκπαιδευτικό σου έργο, για το λειτούργημά σου. Και σου δίνει κουράγιο να συνεχίσεις. Είναι πολύ τιμητικό. Γιατί είμαστε ένα συνηθισμένο επάγγελμα, μακριά από τα όποια φώτα της δημοσιότητας και είναι σημαντικό να βάζεις το λιθαράκι σου και να σου λένε ότι έκανες καλή δουλειά.

Υπέροχα και νιώθω, το αξίζεις! Για πες για τα έργα, τα γλυπτά που δημιουργείς με τους μαθητές από τις τάξεις σου, τα οποία ταξιδεύουν και βραβεύονται κι εκτός συνόρων τελικά!

Λοιπόν, υπάρχει προϊστορία με τα έργα μαθητών μου. Έχει περίπου 10-12 χρόνια που έχω αρχίσει τα κοινωνικού περιεχομένου έργα με μαθητές μου, μια πολύ συνειδητοποιημένη δουλειά. Και, αν και δεν είμαι γλύπτρια, ασχολούμαι παραπάνω με την Γλυπτική, επειδή με τη Γλυπτική μπορείς να τραβήξεις διαφόρων ικανοτήτων μαθητές. Ενώ στη Ζωγραφική χρειάζεται παραπάνω δεξιότητα και μπορεί να σου φύγουν παιδιά.

Ίσως από τους πιο σημαντικούς ρόλους του εκπαιδευτικού είναι να καλλιεργεί την κριτική σκέψη στους μαθητές του

Τι σε ώθησε να κινητοποιήσεις, να ευαισθητοποιήσεις και να συμπεριλάβεις τους μαθητές σου στα έργα σου, να κάνετε κοινά projects;

Κατάλαβα ότι η κοινωνία μας οδεύει προς την αδιαφορία. Πιστεύω ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι και να καλλιεργεί την κριτική σκέψη -ίσως από τους πιο σημαντικούς ρόλους του- και να ευαισθητοποιεί πάνω σε κοινωνικά προβλήματα. Εγώ θέλω οι μαθητές μου να έχουν καλή ψυχή, να μπορέσουν στην πορεία να προσφέρουν ως ενεργοί πολίτες. Εκεί που μπορεί ο καθένας.

Άρα θεωρείς ότι είναι ένα καλό εφαλτήριο να μπει μέσω της Τέχνης το «μικρόβιο» της νόησης ότι δεν είμαστε απλώς περαστικοί;

Ναι, ναι, ναι. Όταν περνάς ένα κοινωνικό θέμα, ένα κοινωνικό μήνυμα, μέσα από μια ομάδα 20 παιδιών και τα παιδιά -με τη σειρά τους- το περνάνε μέσα από την οικογένειά τους και τους φίλους τους, η Ομάδα μεγαλώνει. Για παράδειγμα, αποκλείεται τα παιδιά που δούλεψαν πάνω στο έργο με τους Μετανάστες, να δουν μετανάστη και να μην τον βοηθήσουν! Αποκλείεται οι μαθητές που κάναν το έργο με την Εμπορία Ανθρώπων, να ακούσουν φωνές από το διπλανό διαμέρισμα και να μην αντιδράσουν! Αυτά είναι που μένουν. Το έργο θα το ξεχάσει ο κόσμος. Όμως η καλλιέργεια που γίνεται στην ψυχή και των παιδιών αλλά και των γονιών τους -γιατί όταν το παιδί πάει σπίτι, θα μιλήσει με τον γονιό του-, μένει. Το θέμα της Τέχνης έχει υποβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια: μειώνονται οι ώρες στα σχολεία, δεν θεωρείται ως μάθημα που στη ζωή, μετέπειτα, έχει να προσφέρει πολλά σε αντίθεση π.χ. με τα Οικονομικά. Όμως μάλλον δεν έχουν καταλάβει ότι δεν χρειάζεται να καλλιεργείται μόνο η μαθηματική σκέψη, αλλά και η ψυχή των παιδιών.

Σωστά

Να πω κιόλας ότι όταν συστήνομαι στους μαθητές μου, η πρώτη ερώτηση που τους κάνω είναι «Τι είναι Τέχνη;». «Τέχνη, κυρία, είναι να ζωγραφίζουμε». «Τέχνη, κυρία… είναι εύκολο μάθημα». Μετά αναφέρομαι στην τσάντα, το κοκαλάκι, το μπλουζάκι το επώνυμο που φοράνε και μέσω της Διαφήμισης καταλήγω στην Τέχνη. Με αυτό τον τρόπο αντιλαμβάνονται ότι η Τέχνη είναι παντού, στη ζωή μας.

Άρα, κατά μία έννοια, πιστεύεις ότι όλη αυτή η «δυτικοποίηση», η εμπορευματοποίηση, σκοτώνει τη σκέψη;

Εννοείται. Γιατί πλέον δεν έχουμε ταυτότητα. Είμαστε Ευρωπαίοι, γενικά. Πριν ήμασταν Ισπανοί, ήμασταν Έλληνες, ήμασταν Κυπραίοι -έχει διαφορά από τους Έλληνες. Βλέπουμε ότι και η νεολαία θέλει να είμαστε Ευρωπαίοι…

Εκεί που μας συμφέρει;

Ναι, πιστεύω δεν έχουν καταλάβει την έννοια του…

Της παγκοσμιοποίησης;

Ναι. Η οποία εμένα με τρομάζει λίγο. 

Μάλλον δεν έχουν καταλάβει ότι δεν χρειάζεται να καλλιεργείται μόνο η μαθηματική σκέψη, αλλά και η ψυχή των παιδιών

Θεωρείς λοιπόν ότι έχουμε χάσει εν μέρει την ταυτότητά μας;

Ναι, με την παγκοσμιοποίηση, ως έναν βαθμό. Και μπορεί και να ντρεπόμαστε να πούμε ότι π.χ. εμένα μου αρέσουν τα σουβλάκια και όχι τα McDonalds. Ή δεν θέλω να ψωνίσω από τον Zara, αλλά τοπικά, από μία ωραία κυπριακή φτηνή βιοτεχνία. Δεν έχω όμως πλέον αυτή την επιλογή. Μου λείπει το να πάω σε μια γειτονιά και να ανοίξω κουβέντα με τους ντόπιους. Μεγάλωσα με αυτή τη νοοτροπία. Αν η μάνα μου ήταν δουλειά, θα έφερνε η γειτόνισσα φαγητό! Λατρεύω το να παίζουν τα μωρά [σ.σ. τα παιδιά] στην αλάνα και να μην μένουν αποβλακωμένα με ένα tablet μπροστά τους.

Η παγκοσμιοποίηση, όμως, δεν έχει και θετικά;

Έχει, εννοείται. Όμως, η Τεχνολογία για παράδειγμα έχει και τα κακά της, που απεικονίζονται στο φετινό μας έργο, με θέμα την Εμπορία Ανθρώπων. Οποιοσδήποτε μπορεί να μπει [σ.σ. διαδικτυακά] και να πει ότι «είμαι 13-14 χρόνων» και να προσπαθήσει να απαγάγει, να κακοποιήσει μωρά [σ.σ.παιδιά, νέους].

Δεν είμαι σίγουρη ότι όλο αυτό που συμβαίνει με την αδιαφορία, σχετίζεται με την παγκοσμιοποίηση. Όταν ακούς τη γειτόνισσα να «τρώει» ξύλο και απλώς… «ενοχλείσαι» από τη φασαρία, δείχνει μια άλλου είδους αδιαφορία, προς τον άνθρωπο πια, άμεσα. Συνάρτηση και του γεγονότος, ίσως, ότι έχουμε εθιστεί στη βία;

Ναι. Σίγουρα. Εύκολα βλέπουμε και αποδεχόμαστε μια διαφήμιση ή μια ταινία με βία. Παλιά απαγορευόταν.

Προέρχομαι από μια τελείως άλλη εποχή, αυτήν της προσφυγιάς. Τότε η χαρά ήταν χαρά για όλους.

Και τουλάχιστον παλιότερα σοκαριζόμασταν

Προέρχομαι από μια τελείως άλλη εποχή, αυτήν της προσφυγιάς. Θυμάμαι τα οικογενειακά καλοκαίρια στη θάλασσα, με το καρπούζι μέσα στο νερό, με τους κεφτέδες μας… Τώρα υπάρχουν περιορισμοί. Πεθύμησα να μπαινοβγαίνω στα σπίτια της γειτονιάς, μου έχει λείψει η οικειότητα. Τότε η χαρά ήταν χαρά για όλους. Η λύπη ήταν λύπη. Ο ένας στήριζε τον άλλο. Η αλληλεγγύη νομίζω δεν υπάρχει πλέον. Σε μεγάλο βαθμό. Αν και σε δύσκολες περιπτώσεις, οι Κύπριοι αποδεικνύουν ότι ακόμη έχουν ψυχή. Στους εράνους, στα προβλήματα.

Ναι, αλλά μόνο τότε! Δεν είναι λίγο υποκριτικό αυτό; Πορείες δεν κάνουμε, δεν διαμαρτυρόμαστε, στον καναπέ μας καθόμαστε… Στο Facebook θα πούμε τι ψηφίζουμε, ποιον υποστηρίζουμε, τι «βρακί» φοράμε, και εκτός δεν ορθώνουμε ποτέ ανάστημα, ούτε εναντιωνόμαστε. Στην αληθινή ζωή. Γιατί;

Χρόνια το σκέφτομαι αυτό. Νομίζω συμβαίνει επειδή μια ζωή ήμασταν υπόδουλοι. Μια ζωή έχουμε κατακτητές. Μάθαμε να είμαστε «σκλάβοι».

Ναι, αλλά πλέον είμαστε σε ελευθερία, σε δημοκρατία. Γιατί να είμαστε «σκλάβοι» του εαυτού μας;

Δεν το έχουμε χωνέψει ακόμα.

Μια ζωή έχουμε κατακτητές. Μάθαμε να είμαστε «σκλάβοι».

Μα ζούμε ελεύθεροι!

Ζούμε;

Όταν μπορείς να να πεις γνώμη ανοιχτά για τον Πρόεδρο της χώρας, για τον Αρχιεπίσκοπο, επωνύμως…

Μπορείς;

Συμβαίνει!

Εγώ κρατώ τα «πιστεύω» μου για μένα και θα βγω να φωνάξω όταν πρέπει να εναντιωθώ. Άρα το να μπαίνεις στο Facebook και να βρίζεις… στην Κύπρο λέμε «ούτε πίσω σου έχεις, ούτε μπροστά σου».  Εδώ μας έκαναν του κόσμου τα κακά και δεν εναντιωθήκαμε… Ούτε μάγκα ούτε επαναστάτη μας κάνουν οι «επιθέσεις» μέσω Facebook. Το θεωρώ ηλίθιο.

Και στους εράνους, κάθε χρόνο, που δίνουμε με την ψυχή μας;

Στους εράνους, αρκετοί από αυτούς που δίνουν το κάνουν επωνύμως για να ακουστεί το όνομά τους και ναι, είναι ευκατάστατοι. Όμως δίνουν και πολλοί, απλοί άνθρωποι. Τα παιδιά. Οι συνταξιούχοι. Αυτή είναι η παλιά καλή πάστα των Κυπραίων. Είναι οι άνθρωποι που έμαθαν να δίνουν. Χωρίς αντάλλαγμα. Εγώ είμαι πιο επιφυλακτική. Π.χ. στους εράνους που γίνονται έξω από καταστήματα, ζητώ την άδειά τους.

Πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι σπουδαίοι στη Κύπρο και είναι αθόρυβοι

Υπάρχουν ακόμα;

Υπάρχουν. Νομίζω είναι στο DNA του Κυπραίου να δίνει… Επίσης πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι σπουδαίοι στη Κύπρο και είναι αθόρυβοι.

• 

• 

• 

Άρα μπορεί να αλλάξει μια κατάσταση από έναν;

Σίγουρα. Ένας μπορεί να κάνει τη διαφορά. Αλλά χρειάζεται ένα σπίρτο για να πάρουμε φωτιά!

Προσάναμμα! Επόμενη ερώτηση, τροφή για κουβέντα: Ο Κύπριος είναι ρατσιστής;

Ναι.

Ο ρατσισμός των Κυπραίων είναι φόβος προς το άγνωστο, νομίζω

Γιατί; Εφόσον η τριβή μας με τη Δύση είναι πολύ συγκρατημένη και είμαστε ένας τόπος με τόσους πολίτες από Ασία, πολυπολιτισμικός, στον οποίο -όπως ανέφερες- κυριαρχεί η καλοσύνη και το δόσιμο, γιατί;

Είναι φόβος προς το άγνωστο, νομίζω. Ας πούμε, οι Κύπριοι προσκυνούν τον Εγγλέζο. Αλλά… Εγώ, επειδή σπούδασα Κίνα, έχω άλλη αντιμετώπιση.

Ξαναπές το! (γέλια) Πως έγινε αυτό;

Ναι, πήγα με υποτροφία στην Κίνα μέσω της κινέζικης κυβέρνησης. Δίναν τότε για Τέχνη και Ιατρική. Πήγα με την καλύτερή μου φίλη. Τα Αγγλικά μας ήταν του εστιατορίου. Πήγα με ένα τζιν, κάμποσα φαγητά που είχε φτιάξει η μάνα μου και 100 δολάρια. Και με ενδιάμεσο σταθμό την Ταϋλάνδη. Ήταν το πρώτο μου ταξίδι εκτός Κύπρου. Εμπειρία απίστευτη και περιπέτεια. Άνθρωποι, παιδεία, πολιτισμός… Άρα για μένα όλοι αυτοί οι άνθρωποι εδώ είναι σαν συγχωριανοί μου! Γνωρίζω τη γλώσσα τους.

Πόσα χρόνια έμεινες Κίνα;

Γύρω στα 6 χρόνια, Πεκίνο. Και έκαμα και 2 χρόνια Ινδία το Μάστερ μου, στο Νέο Δελχί, οπότε ξέρω και το άλλο μέρος της Ασίας. Όταν μπήκαμε στο ταξί, στο Βαρανάσι, ο ταξιτζής είπε τη φράση “The city of learning and burning”. Μου έχει μείνει… Θα κάνω κάποτε έργο πάνω σε αυτό…

Είμαστε το ίδιο «μαύροι», το ίδιο κοντοί, το ίδιο χωριάτες… Βρίσκω πάρα πολλές ομοιότητες με τους Ασιάτες.

Καύση νεκρών παρακολούθησα στο Νεπάλ, όχι στην Ινδία. Για πες για τον ρατσισμό λοιπόν.

Βλέπω ρατσισμό προς τους Ασιάτες, όχι προς άλλους λαούς. Δηλαδή μετά την άφιξη των Κινέζων εκατομμυριούχων στην Κύπρο, που αγοράζουν σπίτια για τη βίζα τους, υπάρχει μια x εκτίμηση στους Κινέζους-Κινέζους. Οι Φιλιππινέζες, οι Σρι-Λανκέζες μας…

Τι είναι; Κατώτερος λαός;;

Προσπαθώ να ανακαλύψω το γιατί! Είμαστε το ίδιο «μαύροι», το ίδιο κοντοί, το ίδιο χωριάτες… Βρίσκω πάρα πολλές ομοιότητες με τους Ασιάτες. Και φυσιογνωμικά. Στην Ινδία με περνούσαν για ντόπια.

Άρα;

Ε, ίσως από κάποιους πρέπει να νιώθουμε κι εμείς «ανώτεροι». (γέλια)

Εντάξει, αυτό το δέχομαι : )

Να κάνω όμως μια σημείωση. Με τις δολοφονίες των κοριτσιών από την Ασία, βγήκε κι ένα «καλό»: Άρχισαν να σέβονται τούτες τις κοπέλες.

Στην Κύπρο σε ρωτάνε πώς σε λένε, ποιος είναι ο πατέρας σου, τι δουλειά κάμνεις

Τις βλέπουν καταρχήν ως ανθρώπους! Ωραία. Είμαστε φιλοχρήματος λαός;

Πάρα πολύ. Στην Κύπρο σε ρωτάνε πώς σε λένε, ποιος είναι ο πατέρας σου, τι δουλειά κάμνεις.

Γιατί; Που πήγε η ταπεινότητα ενός τόσο εσωστρεφούς λαού και μικρού τόπου; Και γιατί κοιτάμε και μετράμε τον άλλο στην τσέπη;

Για να ξέρουν με ποιον έχουν να κάνουν! Ήμασταν φτωχοί οι Κύπριοι, παλιά. Δεν ήμασταν πλούσιοι. Πέρασε φτώχειες η Κύπρος. Μιλώ για πριν το ’74. Οι Κύπριοι μια ζωή είναι μετανάστες. Παλιά, όσοι ερχόντουσαν από το Λονδίνο στη Κύπρο, νομίζαμε ότι ήταν Ωνάσηδες. Σήμερα, τέλειωσαν πάλι τα λεφτά. Δανεικά ζούμε. Έχουμε μια τάση show… Για να νιώθουμε εμείς καλά; Δεν ξέρω.

Το παιδί όμως δεν ξέρει ότι ο μπαμπάς δανείστηκε από την τράπεζα. Το παιδί βλέπει το καλό αμάξι, τα καλά ρούχα, το μεγάλο σπίτι…

…το καλό κινητό. Να σου πω ότι με ανησυχεί τρομερά τούτο το πράγμα. Προσπαθώ να φανταστώ πώς θα αντιμετωπίσουν τούτα τα παιδιά τις δυσκολίες της ζωής! Και απώλεια εργασίας θα έχουν, και οικονομικές δυσκολίες, και θανάτους -αναπόφευκτα-, χωρισμούς. Διερωτώμαι αν θα μπορέσουν να πολεμήσουν με αυτά τα «τέρατα».

Κάμνουμε μαθήματα ζωής με τα projects!

Θεωρώ ότι δεν υπάρχει καμία σκληραγώγηση. Επειδή περάσαμε εμείς δύσκολα -και οι γονείς μας ακόμη περισσότερο ίσως-, τους τα δίνουμε όλα στο πιάτο, όλα εύκολα.

Ναι. Κι επανέρχομαι στα ομαδικά έργα των μαθητών μου. Και λέω: Μέσα σε ούλα τούτα τα ομαδικά έργα, μαζεύω διάφορους μαθητές (τον καλό, τον αδύναμο, αυτόν που είναι καλός σε άλλο μάθημα) και κάνω σωστό καταμερισμό εργασίας. Εάν κάποιος μαθητής είναι καλύτερος σε μια εργασία, τον αφήνουμε να την κάνει. Στην αρχή είναι δύσκολα. Να δεις, οι δυνατοί επιβάλλονται στους αδύναμους. Και κάμνουμε μαθήματα ζωής με τα projects! Κάποτε με σχολιάζουν αρνητικά ότι δεν κάνω μάθημα μέσα στην τάξη, αλλά έξω από την τάξη. Εγώ το εκλαμβάνω ως κομπλιμέντο! Δεν θα πω ότι δεν πληγώνομαι… πληγώνομαι. Συνήθως από αυτούς που δεν το περιμένω. Έμαθα να αναζωπυρώνομαι από τις στάχτες μου και να μην το βάζω κάτω.

Από το ναδίρ στο ζενίθ!

Νομίζω εκτός από την αγάπη μου για την Τέχνη, έχω ταλέντο στο να οργανώνω τους ανθρώπους. Με ακολουθούν κάποιοι άνθρωποι. Και με εμπιστεύονται. Και στηρίζονται αρκετές φορές πάνω μου. Πολύ ωραίο συναίσθημα. Αλλά και ψυχοφθόρο συνάμα. Γιατί απορροφάς προβλήματα.

Έτσι ξεκινάς με την Τέχνη, σαν ψυχοθεραπεία

Κάνεις κι εσύ ένα είδος ψυχοθεραπείας μέσα από την ενασχόλησή σου με την Τέχνη;

Φυσικά. Όλοι οι καλλιτέχνες. Έτσι ξεκινάς με την Τέχνη, σαν ψυχοθεραπεία. Και όσοι δεν το παραδέχονται, έχουν «θέματα». Οι καλλιτέχνες είμαστε άνθρωποι με έντονο το αίσθημα της Δημοκρατίας, της Ισότητας. Αισθανόμαστε τι έρχεται.

Ίσως νιώθουμε και υπεύθυνοι για αυτό που έρχεται;

Ναι! Εγώ νιώθω τρομερά υπεύθυνη και περήφανη που σε τούτη τη γενιά καταφέραμε να τους δώσουμε τα απαραίτητα εφόδια. Προσπαθώ.

Όλοι έχουμε καθήκον, καθένας από τη θέση που κατέχει, να κάνουμε τη διαφορά

Σε νιώθω λιγάκι πικραμένη;

…Εγώ παραμένω Κυπραία, χωριάτισσα, με τα κυπριακά μου, λατρεύω τη δουλειά μου και όσο πόλεμο κι αν υποστώ δεν θα σταματήσω να δουλεύω. Κάθε τέλος της σχολικής χρονιάς, λέω ότι του χρόνου θα είμαι πιο δυνατή! Όλοι έχουμε καθήκον, καθένας από τη θέση που κατέχει, να κάνουμε τη διαφορά.

Έχεις από τους μαθητές σου παραδείγματα παιδιών που «έγιναν» κάτι; Έχεις προλάβει τέτοια παιδιά;

Έχω μαθητές μου, που είναι συνάδελφοι! Και έτυχε να δουλέψω και μαζί τους. Σπουδαίοι καλλιτέχνες. Έχω μαθήτριά μου, δυναμική, μελετηρή, διεκδικητική, από φτωχή οικογένεια, που πέρασε στο ΤΕΠΑΚ [σ.σ. Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου]. Έχω μαθητή μου που διαπρέπει στον Χορό. Έχω και παιδιά από πλούσιες οικογένειες που βοηθάνε τα άλλα παιδιά.

Μπράβο. Πάμε στο Λύκειο του Κολοσσίου;

Έχω απίστευτες αναμνήσεις. Ήμουν από το 2013-2016 οπότε και πήραμε το βραβείο της γκαλερί Saatchi. Κερδίσαμε το ειδικό βραβείο για παιδιά 11-18 χρόνων. Και κερδίσαμε και το συνολικό βραβείο που συνοδευόταν από το ποσό των €25.000. Συν τα χρήματα που πήρε κάθε παιδί, περίπου €400 το καθένα. Έφυγα λόγω προαγωγής. Είμαι βοηθός Διευθύντρια τώρα. Μετά πήγα Λεμύθου όπου γνώρισα άλλα καταπληκτικά παιδιά. Και μετά πήγα έναν χρόνο Πάφο σε κάτι άλλα παιδιά, μετανάστες οι περισσότεροι, υπέροχα επίσης. Είχα τον Ομάρ, ένα τρελό παιδί, καταπληκτικό, άτακτο.  

Οι μετανάστες δεν είναι κλέφτες! Δεν κινδυνεύουμε από αυτούς.

Πως ξεκίνησε το project «Μετανάστες»;

Ξεκίνησε από τις Ειδήσεις. Δεν μπορούσα να βλέπω να βγάζουν από τη θάλασσα άλλους πνιγμένους. Ένιωσα ότι κάτι πρέπει να κάνω. Και χαίρομαι, γιατί εκτός από το ποσό και τη γνωστοποίηση που κερδίσαμε, πέρασαν και σημαντικά μηνύματα: Οι μετανάστες δεν είναι κλέφτες! Δεν κινδυνεύουμε από αυτούς. Έρχονται για να εργαστούν, για να ζήσουν. Και το γεγονός ότι αυτά τα μηνύματα περνάνε από παιδιά, κάνει πιο εύκολη την αποδοχή τους θεωρώ.

Πως δουλεύεται όλο αυτό; Πως στήνεται ένα τέτοιο project;

Κάνω απίστευτη προετοιμασία. Έρευνα. Βλέπουμε ντοκιμαντέρ, ταινίες. Εποπτικό υλικό. Τα projects ετοιμάζονται το καλοκαίρι που είναι κλειστά τα σχολεία.

Άρα τα κάνεις σε εθελοντική βάση, στον ελεύθερό σου χρόνο

Από μένα, ναι. Ετοιμάζω το θέμα…

Πες μου και για τους «Έκπτωτους Αγγέλους»…

Δεν έχουν τελειώσει ακόμη. Θα γίνει Πάρκο Γλυπτικής! Ήρθε μια καταπληκτική πρόταση από την Τεχνική Σχολή Χανίων. Υπέροχη πρόσκληση από έναν καθηγητή εκεί, τον κ.Μανώλη Ψωματάκη. Κι είπαμε να συνεργαστούμε, με αφορμή κι έμπνευση τους Έκπτωτους Αγγέλους: να έρθει μια ομάδα Κρητικών στην Κύπρο να δουλέψει εδώ στο Πάρκο Γλυπτικής και να πάει και μια ομάδα δική μας, του χρόνου με το καλό, στην Κρήτη.

Υπάρχει Πάρκο Γλυπτικής στην Κύπρο;

Το φτιάχνουν. Μάλιστα μόλις χτες με ενημέρωσε ο κ.Λούης Κυπριανός, διευθυντής της Μέσης Εκπαίδευσης, ότι το Πάρκο θα λάβει σημαντική οικονομική στήριξη από το Υπουργείο Παιδείας! Το έργο «Έκπτωτοι Άγγελοι» είναι τώρα στο κέντρο μιας αλάνας, ενός χωραφιού. Στο σχολείο. Το σχολείο μας είναι υπέροχο… Είναι από τα τρία καλύτερα της Λεμεσού, είναι καινούργιο κι έχει σύγχρονες υποδομές. Έχουμε και μια υπέροχη, ανοιχτόμυαλη, φιλότεχνη διευθύντρια.

Οι «Έκπτωτοι Άγγελοι» θα γίνουν Πάρκο Γλυπτικής! Που εύχομαι να γίνει Πάρκο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Το Πάρκο λοιπόν θα φιλοξενεί όλα τα δημιουργήματα των παιδιών;

Ναι. Εγώ θα ήθελα να είναι ένα Πάρκο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα! Θέλω να είναι φτιαγμένο από παιδιά και να κάνουν εκεί μάθημα. Να υπάρχει έργο και νόημα. Κι ελευθερία του Λόγου, φυσικά. Το πρόβλημα με την Εμπορία Ανθρώπων νιώθω ότι τα επόμενα χρόνια θα φανεί πόσο τεράστιο είναι. Είναι απίστευτο πόσα παιδιά χάνονται… Πορνεία. Από μικρή είχα έντονο το αίσθημα της Δικαιοσύνης. Δεν δέχομαι τις διακρίσεις. Από κανέναν. Ευτυχώς στην Κύπρο έχουμε αρχίσει να ακούμε, να καταλαβαίνουμε. Είμαστε 2^η χώρα, παγκοσμίως, στο Trafficking Ανθρώπων και την Πορνεία!

• 

• 

Τι project ετοιμάζεις για τούτη τη σχολική χρονιά; Και από τα προσωπικά σου έργα;

Οι «Έκπτωτοι Άγγελοι» θα μας απασχολήσουν όλη την επόμενη σχολική χρονιά, είναι μεγάλο έργο. Αλλά θα ήθελα να κάνω κάτι ακόμη, προσωπικό… Σχετικά με το «τολμώ!».

Τολμώ να πω όχι;

Τολμώ να αντισταθώ, να μιλήσω, να είμαι ελεύθερος… σε προσωπικό επίπεδο. Θα δουλέψω κάτι σε Γλυπτική και Ζωγραφική με παιδιά. Έχω κάτι σε προσχέδιο.

Έχεις παιδιά;

Όχι. Έχουμε και οι δύο το «στίγμα» της μεσογειακής αναιμίας. Θα ήθελα… γιατί αγαπώ πολύ τα παιδιά.

• 

• 

Έχεις ένα μήνυμα για το κλείσιμο;

Θα ήθελα να συγχαρώ το Υπουργείο Παιδείας και να το παρακαλέσω να δώσει στο Μάθημα της Τέχνης την δέουσα προσοχή, παραπάνω ώρες διδασκαλίας.

Εύχομαι να σταματήσουν να υποφέρουν οι άνθρωποι από ανθρώπους.

Να κλείσουμε με μια ευχή;

Εύχομαι να σταματήσουν να υποφέρουν οι άνθρωποι από ανθρώπους. Νομίζω τα μεγαλύτερα δεινά προέρχονται από τον άνθρωπο.

Σ’ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συζήτηση…

Κι εγώ που σε γνώρισα.

• 

• 

#ροζδύναμη